Καταξιωμένος δημιουργός ο Luis Bunuel, μόνο τη δική μου άποψη δεν έχει ανάγκη, και ιδιαίτερος με δικός του ύφος και κινηματογραφικό στιλ, για τον οποίο έχω ήδη αναφερθεί μέσα από το koukidaki.gr. Να θυμίσω εν τάχει τη Βιριδιάνα του και τον Σιμών της ερήμου, όμως το εν λόγω φιλμ έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε πολλαπλά επίπεδα: ως πλοκή, ως σύλληψη, ως αλληγορία, ως τεχνική κ.ο.κ.
Καθώς είναι χαρακτηρισμένο ως αξεπέραστο, μοναδικό και καταπληκτικό, το σινεμά του Μπουνιουέλ, βρίθει από ιδιαιτερότητες και κουλτουριάρικα δεδομένα, που φτάνουν ως την αίρεση. Στον Εξολοθρευτή άγγελο έχουμε μια κωμωδία που, παρόλη την παιχνιδιάρικη εσάνς, είναι μακάβρια και κάπως σιχαμερή –εκτός των άλλων ιδιαιτεροτήτων της.
Στην υπόθεση, μια παρέα εύπορων συνδαιτημόνων έχουν αποδεχθεί πρόταση για επίσημο δείπνο σε μια έπαυλη. Κι ενώ όλα κυλούν ομαλά, μετά το τέλος του δείπνου, μετακινούνται στο σαλόνι όμως, για έναν απροσδιόριστο λόγο, μετά από κάποια ώρα, γίνεται σαφές ότι κανείς δεν μπορεί να φύγει από το δωμάτιο. Το ίδιο και την επόμενη μέρα και όλες τις επόμενες και παρόλο που οι πόρτες είναι ανοιχτές!
Ως εδώ, ξέρω, σας φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα η υπόθεση και κάπως θριλερική με την υφή που θα έδινε ένας Στίβεν Κίνγκ σε μυθιστόρημά του, όμως εν συνεχεία έχουμε μια σειρά παραγόντων που αγγίζουν τον σουρεαλισμό, την τρέλα, την παράνοια και δομούν κοινωνικό σχολιασμό με φιλοσοφικές προεκτάσεις. Όσο προχωράει η ιστόρηση βλέπουμε, όχι μόνο την ψυχολογική αδυναμία των ηρώων να αποχωρήσουν –παρά την σφοδρή επιθυμία που έχουν– ή την κατάρρευση των προσωπείων τους αλλά να χάνουν κάθε ίχνος αξιοπρέπειας, να αποδομούν κάθε καθωσπρεπισμό –η ευγένεια είναι το πρώτο πρώτο που χάνεται– και τελικά να βυθίζονται στον πανικό και το χάος. Οι σχέσεις διαλύονται, τα ζωώδη ένστικτα υπερισχύουν και όταν, στο τέλος, βρίσκουν το σθένος να απεγκλωβιστούν, η ιστορία τους μοιάζει να επαναλαμβάνεται μέσα σε μια εκκλησία.
Ο Μπουνιουέλ εδώ ενδέχεται μεγάλες αναλύσεις και προσφέρεται για πολλές ερμηνείες με τον ίδιο να μην απαντάει ποτέ κανένα σχετικό ερώτημα, αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Αυτό που μπορούμε να εκφράσουμε με βεβαιότητα και να σχολιάσουμε αφορά την παρακμή της ανώτερης τάξης και την κατάρρευσή της ουσιαστικά από την πίεση, τα ήθη που διαλύονται μόλις διαταραχθεί η τάξη και η ασφάλεια, την επανάληψη των καταστάσεων, το πώς σατιρίζει ο Μπουνιουέλ την Εκκλησία μέσα από εμβόλιμα εκκλησιαστικά σύμβολα και την αίσθηση διαταραχής.
Η ταινία μπορεί να χαρακτηριστεί ως μαύρη κωμωδία ή ως ένα θριλερικό παιχνίδι εφιαλτικού εγκλεισμού αλλά αυτά δεν έχουν και τόσο σημασία μπροστά στην ειρωνεία που υποβόσκει και την ανθρώπινη ευθραυστότητα που αναδεικνύεται θριαμβευτικά. Αν το προχωρήσουμε, σε ένα δεύτερο επίπεδο, η παγίδευση δεν είναι μόνο σωματική αλλά και ψυχική και ο αγώνας των χαρακτήρων δεν είναι τόσο σωματικός όσο εσωτερικός ή πνευματικός.
Εν κατακλείδι, δεν πρόκειται για διασκεδαστική ταινία (κάθε άλλο, μάλλον για ενοχλητική εμπειρία πρόκειται) αλλά για αντισυμβατική ταινία-σταθμό που θα σε φέρει στα όριά σου –με τον τρόπο της– και θα σε κάνει να σκεφτείς, να αναλογιστείς την ανθρώπινη φύση και την κοινωνική δομή.
El ángel exterminador, 1962Υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα - Festival de Cannes 1962Βραβείο FIPRESCI 1962Σκηνοθεσία: Luis BuñuelΣενάριο: Luis Buñuel, Luis AlcorizaΔιεύθυνση φωτογραφίας: Gabriel FigueroaΜοντάζ: Carlos SavageΜουσική: Raúl LavistaΠρωταγωνιστούν: Silvia Pinal, Jacqueline Andere, Enrique Rambal, José, Augusto Benedico, Luis Beristáin, Antonio Bravo, César del Campo κ.ά.Έτος παραγωγής: 1962Χώρα: ΜεξικόΔιάρκεια: 93'Διανομή: New Star
Θα την δείτε σε 4Κ αποκατάσταση, από τις 24 Ιουλίου 2025 στις αίθουσες, από τη New Star.
