Μέσα στις πιο ενδιαφέρουσες συλλογές διηγημάτων, που διάβασα το τελευταίο τρίμηνο, είναι και η 25η ώρα του Δημήτρη Παπαδημητρίου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Αρχικά, μου αρέσουν οι συλλογές που έχουν έναν κοινό άξονα, μία θεματολογία, ένα ενιαίο αφηγηματικό πρόσημο και τούτο το βιβλίο είναι μία τέτοια συλλογή. Με κερδίζει η «οπτική» μιας ομοιογένειας, του κοινού παρονομαστή θα λέγαμε με άλλα λόγια· ενισχύεται η αίσθηση μιας ολοκληρωμένης διεργασίας που γίνεται πάνω σε ένα ζήτημα, με λογοτεχνικό μέσο/τρόπο στην περίπτωσή μας.
Σε αυτό το βιβλίο, πηγή έμπνευσης αποτέλεσε η πρόσφατη πανδημία και τα συνεπακόλουθά της: απομόνωση, ψυχολογικό φορτίο, άγχη, ζόρια... Η πανδημία λόγω Covid 19 είναι η βάση των κειμένων όμως το έναυσμα είναι η 25η ώρα. Ξέρω τι αναρωτιέστε. Ο ίδιος ο συγγραφέας, στο εισαγωγικό του σημείωμα, γράφει για το πώς ορίζει/-εται η 25η ώρα: «Η 25η ώρα θεωρείται η επέκεινα ώρα του νου. Είναι εκείνη η στιγμή της ημέρας που ονειρευόμαστε...» και ακολουθούν λέξεις όπως: δραπετεύουμε, έξω από οτιδήποτε μας βαραίνει, χρόνος που δεν μέτρησε, καταργεί τους νόμους, έννοια που δεν υπάρχει... Χμ. Χωρίς να είναι απαραίτητο να σας μεταφέρω όλο το σημείωμα νομίζω ότι αποκτά σχήμα η έννοια –ή η αίσθηση, θα πω εγώ. Κι αν μη τι άλλο, η λογοτεχνία υφίσταται για κάτι τέτοιες αφορμές, ταξίδια, διαδρομές, ανιχνεύσεις.
Έχουμε αρχίσει να χάνουμε τις ημέρες, τους μήνες, τον χρόνο. Μαζί τους χάνεται και ένα κομμάτι του εαυτού μας.
Ο χρόνος, εν τω συνόλω, υπογραμμίζεται, έχει έντονη παρουσία, προσμετράται στο αποτύπωμα των ιστοριών... και η όμορφη αφηγηματική πένα του κυρίου Παπαδημητρίου προσδίδει μία θεμιτή χροιά στην εμπειρία. Επίσης, θεμιτή χροιά έχουν και οι υποσημειώσεις όπου μας ενημερώνει σχετικά με την πηγή της έμπνευσής του, τις ιστορίες δηλαδή της ειδησεογραφίας που τροφοδότησαν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του.
Θα συναντήσετε μπόλικη συγκίνηση και ανθρώπινο άγγιγμα. Θα βρείτε ιστορίες γεμάτες από ανθρωπιά και αγάπη... Πρόκειται για συγγραφέα που αφουγκράζεται τον άνθρωπο, τον πόνο του και την κοινωνία συνολικά. Ύστερα παίρνει το σήμερα και το προχωράει στο «μετά από 'δώ», παίρνει τη βιολογική ζωή και την πηγαίνει στο παρακάτω, στο πέρα από τον βιολογικό θάνατο.
Ως εκ τούτων, διακρίνεται ένας παραλληλισμός ανάμεσα σε ζωή και αγάπη. Δύο έννοιες που λειτουργούν ως πυλώνες στο βιβλίο, που συμπορεύονται και συνυπάρχουν.
Χωρίς να είναι σκοπιμότητα και χωρίς επιτήδευση, διάφορα στοιχεία που σχετίζονται και με την πανδημία (όπως το χάσιμο του χρόνου, οι επιπτώσεις του εγκλεισμού κ.ο.κ.) εμφανίζονται στα κείμενα κάπως υπόγεια, φωτίζονται και δίνονται απαντήσεις ή λύσεις ή συμβουλές. Χωρίς να το καταλάβεις, με τρόπο έμμεσο, σου περνάει γόνιμες συστάσεις βελτίωσης της καθημερινότητας, των προβλημάτων που αντιμετωπίζεις, των καταστάσεων που σε βαραίνουν... γιατί τα θέματα που απασχολούν τους ήρωες είναι πολύ απτά κι αναγνωρίσιμα τριγύρω.
Πολλή αγάπη και τρυφερότητα. Και με αυτά τα εφόδια κατάφερναν να αντιμετωπίζουν τα πάντα....και τους κράτησε ζωντανούς η αγάπη μεταξύ τους...Τους κράτησε ζωντανούς η δύναμη της ζωής.
Το γενικότερο μήνυμα είναι αισιόδοξο, ελπιδοφόρο και ζωτικό. Ο συγγραφέας αφουγκράζεται τη δυστυχία, την περιγράφει αλλά «βλέπει» και τη διέξοδο· τη θετική πλευρά, όπως «βλέπει» και τη λύση κάποιες φορές.
Ο άνθρωπος όμως δεν στέκει και δεν μπορεί να στέκει ναρκωμένος και νεκρωμένος κοινωνικά και πολιτικά μπροστά στον φόβο. Χρέος του είναι να παλεύει, ακόμα και αν ξέρει πως θα χάσει. Να σηκώνεται, ακόμα και αν ξέρει πως θα ξαναπέσει.
Παρατηρώ τη θυσία που υποβόσκει ανάμεσα στις αράδες και την αλληλοβοήθεια, και έχω την αίσθηση ότι κάθε μία ιστορία είναι και μία προσπάθεια να βρει ο άνθρωπος την 25η ώρα. Ακόμα κι αν αυτή βρίσκεται σε ένα ιδεατό πλαίσιο, όπως στην περίπτωση εκείνου του ήρωα που έχει ένα όνειρο ν' αποτελεί τον προσωπικό του παράδεισο.
Οκτώ περιπτώσεις «εξετάζονται» διηγηματικά, που έχουν πρωταγωνιστές οικείους χαρακτήρες, εύκολα αναγνωρίσιμους, και που όλοι τους βιώνουν τις διακυμάνσεις του χρόνου –διαφορετικός ο τρόπος για καθέναν– ενώ ακόμα και ο κόσμος για τον κάθε έναν από αυτούς είναι αλλιώτικος. Οι ιστορίες τους εμπνέονται από αληθινά περιστατικά και πρόσωπα όμως, κι έτσι οι αφηγήσεις αυτές και οι χαρακτήρες έχουν/αποκτούν μία άλλη αίγλη.
Αποκτήστε το και πέρα όλων των άλλων, αφήστε το βιβλίο αυτό να αποτελέσει την πηγή (αν-)εύρεσης της δικής σας 25ης ώρας.