Ορίστε κι ένα βιβλίο που έλκει την προσοχή με μια λέξη (αποθερισμός) που ακούγεται τόσο οικεία αν και εντελώς άγνωστη ή πιο σωστά ανύπαρκτη! Φυσικά, η ποίηση το κάνει συχνά αυτό. Δηλαδή να σου προτείνει κάτι νέο, καινό, πρωτότυπο... έχει πάντα μια λεξοπλαστική διάθεση κι ένα άνοιγμα προς την εύρεση νέων λεκτικών σχημάτων για να εξυπηρετηθεί ο σκοπός του εκάστοτε δημιουργού.
Τον Μιχάλη Κατράκη, δημιουργό της συλλογής Αποθερισμός, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Συρτάρι, τον είχα γνωρίσει μέσα από τα Ωκεανός, Resort και Χίλια μιλιγκράμ απουσίας, όλα μυθοπλασίες (μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα).
Αν αυτοί οι τίτλοι φανέρωναν κάτι από την ποιητικότητά του ή αν περίμενα την συγκεκριμένη συλλογή; Ξεκάθαρα, όχι. Το βιβλίο αποτελεί μια έκπληξη –μεγάλη– και επειδή ήρθε από έναν πεζογράφο που δεν είχε δείξει τέτοιο «στίγμα» στο παρελθόν αλλά και επειδή περιέχει πολύ πολύ όμορφα έργα.
Ξεκινώντας από την αρχή του όλου, από τον τίτλο, ο ίδιος λέει ότι ο αποθερισμός είναι κάτι όπως ο απολογισμός. Βέβαια, ενσωματώνει ένα «θέρος» μέσα του, το οποίο δεν μπορούμε να προσπεράσουμε καθώς όλο το βιβλίο σχετίζεται με το καλοκαίρι/τα καλοκαίρια (του/μας). Άρα, θα λέγαμε πως σηματοδοτεί και το αποκαλόκαιρο. Σχήματα όπως θερινά φαινόμενα ή θερινός κύκλος απαντώνται στις σελίδες και σε ωθούν να εστιάσεις στο καλοκαίρι και, σε σχέση με τον τίτλο, να «δεις» τον απολογισμό υπό το πρίσμα του. Βέβαια είναι κι ένας θ-έρως εκεί, μια «σύμπραξη» του έρωτα και του καλοκαιριού ενώ στο Καλοκαιρινό ανάγνωσμα διαβάζουμε:
...αλλά οι σελίδεςπου κρατάτε στο χέρι.Εκείνες είναι που μαρτυρούνένα κρεβάτι γεμάτο φαντασία.
Κι έτσι ο αποθερισμός, επάνω μου, μετουσιώθηκε σε ερωτική εκτίμηση μιας συγκεκριμένης περιόδου, του καλοκαιριού. Ο οποίος έρωτας είναι εκείνος ο πρώτος, το πρώτο εφηβικό καρδιοχτύπι που το θυμάσαι για όλη σου τη ζωή με νοσταλγία, η αγνότητα των συναισθημάτων μιας έλξης που συναρπάζει, χρωματίζει τον κόσμο και φορτίζει τα πάντα. Κι αυτό το συναίσθημα νομίζω «κουβαλά» ο κύριος Κατράκης σελίδα τη σελίδα.
Αυτό το συναίσθημα και το ηλιόλουστο ελληνικό καλοκαίρι, έναν απρόβλεπτο Ιούνιο, τον καυτό Ιούλιο, έναν ηλιοκαμένο Αύγουστο, την αλμύρα και την άμμο –που μοιραία θα κολλήσουν στο κορμί αλλά δεν σε πειράζει καθόλου–, τα βότσαλα, τους γλάρους... το λευκό, το χρυσό, το κεχριμπάρι –αυτή η πέτρα δεν είναι που περικλείει το λιόγερμα;– και πολλή θάλασσα.
Το καλοκαίρι όμως δεν είναι μόνο μια συγκεκριμένη εποχή, σημειολογεί και την κάθε όμορφη εποχή, την κάθε ξέγνοιαστη μέρα, την κάθε χαρά, την κάθε γιορτή, την κάθε «ανάταση» και ευεξία... Και με αυτή την «απόχρωση» θα το συναντήσουμε στους στίχους πάντα μέσα από αισθαντικές γραφές και αμεσότητα.
Να γίνει, επιτέλους / καλοκαίρι.
Ο αισθαντισμός και η διαπεραστικότητα μιας πένας είναι εφόδιο και ο συγγραφέας εδώ το κατέχει τούτο το εφόδιο.
Προσέξτε το παιδί. Αναζητήστε το στους στίχους. Εστιάζει στο παιδί, σε ένα παιδί ή στον ίδιο του τον εαυτό, στο παιδί που κάποτε υπήρξε, και προβάλει ένα κομμάτι του κόσμου μέσα από τα μάτια του παιδιού αυτού. Τελικά, σε προτρέπει να βρεις το παιδί (μέσα σου) για να το ακολουθήσεις και να το συνδράμεις. Ένα πισωγύρισμα στα πιο αθώα χρόνια προκειμένου να βιώσεις ξανά τις στιγμές της ανεμελιάς, του παιχνιδιού, του εφηβικού ή και παιδικού έρωτα, εκείνο το κάστρο που κάποτε θεμελίωσες στην άμμο –«μα χτίζουν στην άμμο;» θα σου έλεγε ο ενήλικας εαυτός σου–, όλα αυτά που τότε φάνταζαν υπαρκτά, λογικά και πραγματοποιήσιμα πέραν κάθε αμφιβολίας... ακόμα και οι πέτρες που κλώτσαγες στην αλάνα αστόχαστα αλλά και κάθε μεγαλεπήβολο σχέδιο στο οποίο ορκίστηκες με τη βεβαιότητα του αξιώματος...
Ψάξε.Βρες το παιδί.Αυτό θα σου δείξει τον κόσμο.
Σε προτρέπει να βρεις τη σπίθα (λοιπόν). Να δράσεις αντιστεκόμενος στη ρουτίνα, στη λήθη, στο τέλμα. Και να δεις την αξία των πολύ μικρών, των απλών πραγμάτων αναπνέοντας ζωή.
Θα χαρτογραφήσουμε με το ξημέρωμα ξανά το στερέωμά μας και τότε θα δεις· όλα τα άστρα θα 'ναι στη θέση τους.
Αυτό το βιβλίο έχει μια δυναμική πάρα πολύ σημαντική: μπορεί να κερδίσει κάθε αναγνώστη. Όλους. Δεν απαιτεί τίποτα ενώ προσφέρει απλόχερα εικόνες και αισθήματα με δοτικότητα και ευκρίνεια. Κι επειδή ασχολείται με πολύ κοινά και γήινα ζητήματα είναι αντανακλαστικό το να «δεις» τα θέματά του, σχεδόν αυτόματο. Μοιραίο. Γιατί κατά βάση όλοι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε τον ίδιο πυρήνα.
νομίζουμε / πως πάνω στο φιλί / φλεγόμαστε, / ενώ / αιμορραγούμε.δεν τραγουδάω παρά / του εαυτού μου το κύκνειο άσμα