Φίλες και φίλοι,
Η δεύτερη αναφορά στον Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο γίνεται με τον πλέον διάσημο πίνακά του. Φιλοτεχνημένος το 1916 είχε αρχικά τον τίτλο Οι ανησυχητικές μούσες.
Βλέπουμε δύο μορφές πάνω σε ένα μεγάλο ξύλινο δάπεδο, με έμφαση στο προοπτικό βάθος, το οποίο θυμίζει κατάστρωμα πλοίου. Παράξενα αντικείμενα τις περιτριγυρίζουν, τέτοια με αναφορές σε παιδικά παιγνίδια: ένα χρωματιστό ζαχανένιο μπαστούνι, κουτιά με ζωηρά χρώματα.
Η μορφή στα δεξιά κάθεται πάνω σε ένα γαλάζιο κουτί, έχει γυναικεία όψη και στη θέση του κεφαλιού βρίσκεται μια μαύρη κορίνα.
Η μορφή στ’ αριστερά είναι ντυμένη με πέπλο που πέφτει σε άκαμπτες, καμπυλόγραμμες πτυχές, σαν να είναι μαρμάρινη κολόνα (όπως συμβαίνει και στον χιτώνα του Ηνίοχου ή της Ήρας της Σάμου). Το κεφάλι της είναι κοκκινωπό, παράξενο και το σχήμα του μοιάζει με μακρόστενη μπάλα.
Υπάρχει ενδεχόμενο, τούτες οι μορφές να προέρχονται από τις εικονογραφήσεις του εγχειριδίου Ιστορίας Τέχνης Apollo του Salomon Reinach, το οποίο ο Ντε Κίρικο εκτιμούσε και συμβουλευόταν συχνά.
Στη σκιά του κτιρίου δεξιά, διακρίνεται ένα άγαλμα τοποθετημένο πάνω σε ένα χαμηλό βάθρο, ενώ στο φόντο ξεχωρίζει ο κόκκινος συμπαγής όγκος του Καστέλλο Εστένσε -του συμβόλου της πόλης Φεράρα.
Στο βάθος αριστερά, τέλος, ο ορίζοντας κλείνει από ένα εργοστάσιο με δύο ψηλές καμινάδες και ένας λευκός πύργος με πολύ περίεργο σχήμα.
Ο ζωγράφος είχε κληθεί να υπηρετήσει την θητεία του την προηγούμενη χρονιά (1915) όταν η Ιταλία μπήκε στον πόλεμο. Ωστόσο, κρίθηκε ακατάλληλος και του ανέθεσαν διοικητικές υπηρεσίες στην Φεράρα. Η μητέρα του τον ακολούθησε για να τον φροντίζει, νοικιάζοντας ένα σπίτι. Ο Ντε Κίρικο εντυπωσιάστηκε πολύ από την πόλη, ιδιαίτερα από την παλιά εβραϊκή της συνοικία, όπου έβρισκε γλυκά και μπισκότα σε παράξενα σχήματα (εξού και οι απεικονίσεις τους σε πίνακες, όπως ο συγκεκριμένος), αλλά, φυσικά, ο πύργος της κραταιάς οικογένειας των Έστε, δεν τον άφησε αδιάφορο.
Η μεταφυσική ζωγραφική της περιόδου που ο καλλιτέχνης έζησε στη Φεράρα εμπλουτίζεται με νέα θέματα που βαθμιαία αντικαθιστούν τις συνθέσεις που περιέχουν πύργους, κιονοστοιχίες και θραύσματα αγαλμάτων, δίνοντας τη θέση τους στα μυστηριώδη «εσωτερικά» γεμάτα με αντικείμενα, χωρίς λογική σχέση μεταξύ τους, όπως χάρτες, γνώμονες έλικες, τσίγκινα ψάρια κ.λ.π.
