Συζυγικό καθήκον


Στην πεζογραφία του 1960, τόσο στην Ελλάδα, όσο στην Ευρώπη και την βιομηχανική πια Αμερική, οι ήρωες/αντι-ήρωες μπαίνουν απέναντι στην ιστορία. Έτσι, εμφανίζεται μια νέα κυρίαρχη μορφή του ατομικού ψυχισμού του πολίτη. Κοινωνία, πολιτική, λογοτεχνία, περιγράφουν το καθημερινό, το περιθωριακό, κρίνουν θεσμούς του μηχανικού πολιτισμού, του καταναλωτισμού και της μικροαστικής αντίληψης (μοντερνισμός, εξπρεσιονισμός, παράλογο, αλληγορία, νέος ρεαλισμός).
Σε όλες αυτές τις εκφάνσεις ζωής, κοινωνίας και πνεύματος παρακολουθούμε να αναπτύσσονται οι δημοκρατίες, αλλά και τα δικτατορικά καθεστώτα. Και συγγραφείς που θα συζητηθούν· μεταξύ άλλων: Αλεξάνδρου, Βαλτινός, Βασιλικός, Γκρίτση-Μιέλλιξ, Γονατάς, Ιωάννου, Καχτίτσης, Κοτζιάς, Κουμανταρέας, Μπακόλας, Πλασκοβίτης, Ρένος, Σαμαράκης, Ταχτσής, Τσίρκας, Φραγκιάς, Χάκκας, Χατζής, Χειμωνάς και ο Αμερικανικός Μπόρχες. Στο εξής, η ελληνική λογοτεχνία δίνει το λόγο σε νέες φωνές και σε ατμόσφαιρες χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων, αρχετύπων, περιγράφοντας κι αναλύοντας τες.

Με αυτές τις σκέψεις, ξεφυλλίζω σήμερα την αξιόλογη σειρά διηγημάτων, «Συζυγικό καθήκον», του Χριστόφορου Βεϊνόγλου (εκδόσεις Βακχικόν).
Μέσα στις σελίδες αυτών των διηγημάτων περνούν μυστικές συναλλαγές, σχέσεις, απιστίες, έρωτες και πάθη και ανδρικές φιλίες που δοκιμάζονται από το ψέμα. Σε μια κοινωνία που μεταβάλλεται διαρκώς, ενώ Αθήνα και η ευρύτερη χώρα μεταμορφώνονται στο άχρονο, απολιτικό γίγνεσθαι, το οποίο καμία σχέση δεν έχει με τον χαμένο χρόνο/συναίσθημα του Προυστ. Όσα περιγράφονται στο «Συζυγικό καθήκον» του 1964, είναι για την Ελλάδα που δεν βίωσε ακόμα τη χούντα των συνταγματαρχών κι εκείνο το ρεύμα «προόδου» και «μεταμόρφωσης» που οικειοποιήθηκε μια συμμορία στρατιωτικών με πρόσωπα -ήδη λησμονημένης- από την ελληνική ιστορία. 

Όλα τα πρόσωπα του Συζυγικού Καθήκοντος μοιάζουν διαβρωμένα από την απόσταση, την εφιαλτική χυδαιότητα της ζωής στις πιο απατηλές κι επικίνδυνες εκδοχές της. Ένα είδος δοκιμασίας των ανθρώπινων αισθημάτων· να τι πυκνώνει μες στο νόημα του βιβλίου του Βεϊνόγλου, στις σελίδες των σύντομων, σχεδόν ημερολογιακά καταγεγραμμένων, γεγονότων του.