Ηρακλής Τριανταφυλλίδης
Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας από όλα τα είδη γραπτού λόγου που χρησιμοποιείτε ως είδος προσωπικής έκφρασης;
Ηρακλής Τριανταφυλλίδης: Τα βιβλία φιλοσοφικής επιστημονικής φαντασίας που έγραψα· είναι φανερό το είδος.
Ποιες είναι οι ουσιαστικές διαφορές της ροκ ελληνικής μουσικής σκηνής του περασμένου αιώνα με αυτήν των ήδη 25 χρόνων του νέου που βιώνουμε;
Η.Τ.: Στο τέλος του 20ού αιώνα είχαν γίνει ήδη μεγάλες αλλαγές στην παγκόσμια μουσική σκηνή κι επομένως στην ελληνική. Με τις πωλήσεις πολλών εκατομμυρίων δίσκων και μαμούθ συναυλιών, ήταν επόμενο να πάρουν το παιχνίδι στα χέρια τους οι μεγάλες εταιρείες και μοιραία να επεμβαίνουν και να κατευθύνουν τα πράγματα.
Το ροκ, ως είδος, παρέμενε αναλλοίωτο στα χρόνια, γι' αυτό και υπήρχε πάντα η ερώτηση: Τι είναι ροκ; Σε μια συνέντευξή έδωσα την απάντηση: «Ροκ είναι η επαναστατική έκφραση των νέων κάθε ηλικίας, εκφρασμένη μέσα από τη μουσική.». Η ψηφιακή τεχνολογία έδωσε τη δυνατότητα στους μουσικούς να μπορούν να ηχογραφούν τα τραγούδια τους με τον υπολογιστή στο σπίτι τους και δεν χρειάζονταν χρήματα για παραγωγές και διαφήμιση. Η τεχνητή νοημοσύνη όμως ήρθε να τα πάρει πίσω, αφού το μηχάνημα συνθέτει μόνο του όποιο είδος θέλεις.
Η κάθε εποχή έχει τις δικές της προκλήσεις και η γενιά πρέπει να δώσει τον δικό της αγώνα, αρκεί ό,τι κάνει να το κάνει με καρδιά.
Μετά την πάροδο δεκαετιών, πώς κρίνετε σήμερα την απόφασή σας ενώ είχατε ήδη παιδιά και σχηματισμένη την οικογένειά σας να δεχτείτε, παράλληλα, στο σπίτι σας για να φροντίζετε και τον Νικόλα Άσιμο λόγω των ψυχολογικών του προβλημάτων;
Η.Τ.: Το ίδιο θα έκανα για οποιονδήποτε συνάνθρωπο και φίλο μου.
Υπάρχει κάποιος στίχος σας ή κάποια στροφή μέσα στα τόσο πολλά γραπτά σας, που να σας εκφράζει περισσότερο;
Η.Τ.: Αν κάτι δεν μ' εκφράζει δεν το βγάζω προς τα έξω. Μπορεί να υπάρχει κάτι που, βλέποντάς το τώρα, ίσως να το άλλαζα, αλλά δεν βλέπω τον λόγο. Το κάθε έργο είναι σαν μια φωτογραφία που εκφράζει την εποχή που τραβήχτηκε. Κι αυτή είναι η αξία του.
Ποιο είδος μουσικής και με πιο μουσικό όργανο από όλα όσα παίζετε, σας αρέσει περισσότερο;
Η.Τ.: Η μουσική είναι μία και είναι η παγκόσμια γλώσσα υπερβατικής επικοινωνίας. Όταν βγαίνει από καρδιάς δεν έχει σύνορα, αρκεί να είσαι εκεί για να την ακούσεις.
Από μικρό παιδί μου άρεσαν τα όλα όργανα ανεξαιρέτως κι όποιο έπιανα στα χέρια μου, έπαιζα ώρες για να το μάθω. Με τα πολλά όργανα διαχέεις τον χρόνο μελέτης και δύσκολα γίνεσαι βιρτουόζος σ' ένα όργανο. Εν τούτοις αναγκάστηκα, με το γκρουπ, να φτάσω σε ικανοποιητικό επίπεδο στην κιθάρα, στα πλήκτρα και ίσως λίγο στο βιολί.
Μου αρέσουν πολύ τα παραδοσιακά όργανα, όπως το ούτι και περισσότερο οι ιδιαίτερες τεχνικές τους.
Σε ένα ποίημά σας για το συγκρότημά σας, τη Λερναία Ύδρα, τι τίτλο θα βάζατε;
Η.Τ.: Ασφαλώς «Λερναία Ύδρα».
Ex Humans, Λευκή Συμφωνία, Panx Romana, Κατσιμιχαίοι, Φατμέ, Νίκος Ζιώγαλας, Γιάννης Γιοκαρίνης, Λάκης Παπαδόπουλος, Magic De Spell... Από πανκ και ροκ συγκροτήματα μέχρι αξιόλογους, γνωστότατους πια τραγουδοποιούς που εσείς ήσασταν ο πρώτος που δώσατε χώρο και ευκαιρία γνωριμίας τους με το ευρύ κοινό στην Σοφίτα, που δημιουργήσατε στην Πλάκα. Ξεχωρίζετε στις μέρες μας κάποια γκρουπ και κάποιους τραγουδοποιούς;
Η.Τ.: Η Ελλάδα βγάζει πολλούς και καλούς μουσικούς, συνθέτες, στιχουργούς και δυνατά συγκροτήματα. Αυτό το διαπίστωσα στην ΑΕΤΑ (1986-1989), μια συλλογικότητα συγκροτημάτων, μουσικών –και όχι μόνο– που έδωσε βήμα σε όλη την ελληνική ροκ σκηνή να εκφραστεί σε μεγάλους χώρους (διήμερο στο αμφιθέατρο Λυκαβηττού, διήμερο στο αμφιθέατρο του Πάρκου Ελευθερίας κ.ά.).
Το 1990 είχα συμμετάσχει στη δημιουργία ενός μεγάλου live χώρου στην Θεσσαλονίκη. Σκέφτηκα να πάω στο Λονδίνο για να δημιουργήσω μια γέφυρα ανταλλαγής συγκροτημάτων. Είχα επισκεφτεί σχεδόν όλες τις σκηνές κι άκουσα πολλά συγκροτήματα, μίλησα με μάνατζερ και χώρους για lives. Τελικά η διαπίστωσή μου ήταν ότι τα ελληνικά συγκροτήματα της ΑΕΤΑ ήταν κατά πολύ ανώτερα απ' αυτά που είχα δει. Απλά εκεί τα συγκροτήματα είχαν επαγγελματική σκηνική παρουσία, που σήμαινε χρηματοδότηση, σκηνοθέτη, χορογράφο κ.λπ. Το κάθε συγκρότημα είχε τον μάνατζέρ του, κρατική επιδότηση για παραγωγή δίσκου κ.α. Στην Ελλάδα τα μουσικά όργανα ήταν είδος πολυτελείας, πανάκριβα για έναν νέο, ενώ στην Αγγλία πάμφθηνα.
Κύριε Τριανταφυλλίδη, πόσο ακριβά κόστισαν εντός σας τα όσα θελήσατε κι ειδικά αυτά που τελικά δεν πραγματώθηκαν;
Η.Τ.: Βλέποντας πίσω όλα αυτά που έχω κάνει κι αυτά που ήθελα να κάνω, αισθάνομαι ικανοποιημένος. Δεν μετανιώνω για τις ευκαιρίες που θα μπορούσα να αξιοποιήσω και προτίμησα να προσπεράσω ακολουθώντας το ένστικτό μου, όσο δύσκολη κι αν ήταν η διαδρομή. Και τώρα με την πείρα που απόκτησα τόσα χρόνια ως αγωνιστής της ζωής, βλέπω ότι έκανα τις καλύτερες επιλογές.
Στην Γερμανία είχα κάνει δυνατό γκρουπ με Γερμανούς και είχαμε προοπτικές για live με γκρουπ Α' κατηγορίας. Ήρθα για λίγο στην Ελλάδα και θα επέστρεφα για δυο συναυλίες με Pasport και Exeptions, αλλά προέκυψε η ηχογράφηση του 2LP «Σε άλλους κόσμους», που κράτησε πάνω από έναν χρόνο.
Στην ΕΜΙ της Ολλανδίας, ο διευθυντής παραγωγής, αφού άκουσε τον 2LP με ρώτησε τι ζητούσα και του είπα ότι ήθελα να κάνω τον επόμενο δίσκο μου εκεί. Μου εξήγησε ότι οι εταιρείες στην Ευρώπη δεν δουλεύουν όπως στην Ελλάδα. Η εταιρεία, που μανατζάρει τον καλλιτέχνη, μας προτείνει έτοιμο το master κι αν υπάρχει ενδιαφέρον καταλήγουμε σε συμφωνία.
Συνεχίζοντας μου είπε: «Οι δισκογραφικές έχουν ένα μικρό τμήμα παραγωγής για εμπορικά τραγούδια της μόδας με αντίστοιχους τραγουδιστές. Ακούγοντας τον δίσκο σου, είδα ότι έχεις συνθετική ικανότητα και σου προτείνω, αν θέλεις, να σε βάλω στο τιμ των συνθετών της εταιρείας.». Τον ευχαρίστησα για την πρότασή του αλλά δεν δέχτηκα.
Μια δισκογραφική εταιρεία από το Ισραήλ, η MIO Record, μου έκανε πρόταση για το «Σε άλλους κόσμους» για παγκόσμια κυκλοφορία και συναυλίες σ' ολόκληρο τον κόσμο. Επάνω που θα γινόταν η συνάντηση για τα συμβόλαια, ξέσπασε ο Πόλεμος με την Παλαιστίνη. Ήταν η εποχή που κρατούσαν τον Αραφάτ όμηρο στο διαμέρισμά του και βομβάρδιζαν πολυκατοικίες με γυναικόπαιδα. Τους ευχαρίστησα για την τιμή που μου έκαναν αλλά δεν μπορούσα να κάνω την οποιαδήποτε συνεργασία αν δεν υπήρχε ειρήνη. Πώς θα μπορούσα να κάνω καριέρα επάνω στο αίμα αθώων υπάρξεων; Διάβαζα σε περιοδικά, στο διαδίκτυο, που έγραφαν ότι αδικήθηκα, ότι το έργο μου δεν αναγνωρίστηκε όσο θα έπρεπε, αλλά δεν αισθάνομαι αδικημένος. Ήταν δική μου επιλογή να παραμείνω μακριά από τα φώτα και το πολύ χρήμα.
Η επιστημονική φαντασία η οποία αποτελεί ακόμα ένα πεδίο ενδιαφέροντός σας μέσα κι από τις νουβέλες φιλοσοφικής επιστημονικής φαντασίας –όπως τόσο ωραία το λέτε– που έχετε γράψει, θα μας καταπλήξει αρνητικά ή θετικά στο εγγύς μέλλον; Τι νομίζετε; Και ποιες οι επόμενες λογοτεχνικές κινήσεις σας;
Η.Τ.: Όπως ξέρεις, το καθετί κρίνεται στους νόμους του ισχυρού. Στο ποιος θα είναι αυτός. Υπάρχει στο αρχείο μου πολύ υλικό αλλά δεν καίγομαι σώνει και καλά να το βγάλω προς τα έξω. Δουλεύω παράλληλα κάποια βιβλία. Μια συλλογή με διηγήματα και νουβέλες, που δεν είναι της φανταστικής λογοτεχνίας αλλά της καθημερινής ζωής, και πιθανόν να βγει πριν από το μυθιστόρημα του Μετα-Ονειροταξιδευτή.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας λογοτέχνες;
Η.Τ.: Είναι πολλοί και δεν τους ταξινομώ.
Αφού σας ευχαριστήσω πολύ για αυτήν τη συζήτησή μας, με τι ποιητικό απόσπασμα θα θέλατε ν' αφήσουμε ως την επόμενη φορά της συνάντησής μας όσους μας διαβάζουν τώρα;
Η.Τ.:
Όταν ξανάρθειςΌταν ξανάρθειςσαν ένα πέταγμα του γλάρουμέσα από το χρόνοτις σκιές και τους αγέρηδεςίσως δεν βρίσκομαι εδώ.Όταν ξανάρθειςίσως δεν θα υπάρχουν θύμησεςκαι μόνο μια ανεμώνηθα σε καλεί απεγνωσμένανα τη μυρίσεις.Δεν θα υπάρξουν άλλες φορέςπου θα ξανασυναντηθούμεστις μαγιάτικες αλάνες.Το ίδιο γλυκοκελάρισμαη ίδια μοβ δύση.Όταν ξανάρθειςδεν θα υπάρχει θλίψηκι ίσως εγώ να είμαι φωςμικρή δροσοσταλίδασε άλλα μέρηκαι τοπία μακρινά.Μα σαν αετός που αφήνεται στον άνεμοσιωπηλά θα σ' αναζητώ.Εκεί θα με βλέπειςμια λάμψη από πανσέληνοστ' ασημένιο ποτάμι,αγριόχορτα πάνω στα κεραμίδια,τρελός ρυθμόςαπό νεροκολοκύθεςπου τις χτυπά απελπισμέναο αέρας.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Ο Ηρακλής Τριανταφυλλίδης είναι γεννημένος το 1948 στη Θεσσαλονίκη και μεγαλωμένος στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Από πολύ μικρός είχε ιδιαίτερη κλίση στη μουσική, παίζοντας διάφορα όργανα (φυσαρμόνικα, φλογέρα, ακορντεόν, κιθάρα κ.ά.), έγραφε στίχους, ποίηση, πεζά και συνέθετε τραγούδια και μουσικές. Τον Ιούνιο του 1980 κυκλοφόρησε μια στιχουργική-ποιητική συλλογή του. Τον Δεκέμβριο του 2004 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαϊωάννου ο Ονειροταξιδευτής, που είναι μυθιστόρημα φιλοσοφικής φαντασίας. Έτσι η αναφορά στον Ηρακλή μοιράζεται στο μουσικό, το ποιητικό, και το συγγραφικό του έργο.
Το πρώτο γκρουπ όπου συμμετείχε ήταν το The Green Birds (Σιδηρόκαστρο, αρχές δεκαετίας '60) με ρεπερτόριο από Rock 'n' Roll, τζαζ και ελληνικά της εποχής και στη συνέχεια δημιούργησε το γκρουπ Les Etoiles με ρεπερτόριο από το εποχιακό ροκ. Την περίοδο 1967-1969, παράλληλα με τις σπουδές του (Χημικός-Μικροβιολόγος στο Δημόκριτο Θεσσαλονίκης και θεωρία μουσικής στο Μακεδονικό Ωδείο), εργάστηκε περιστασιακά ως μουσικός σε διάφορα είδη μουσικής. Εκείνη την εποχή πέρασε από διάφορα σχήματα της Θεσσαλονίκης, όπως το Τρίο Σαλόνικα (λατινοαμερικάνικα και ελληνικά εποχής), The Saints (ροκ, soul εποχής και δικές τους συνθέσεις) και «The Slides» (ροκ και soul εποχής).
Στις αρχές του 1971, μετά τη θητεία του στον στρατό, έφυγε στη Γερμανία. Επέστρεψε το φθινόπωρο στην Ελλάδα για σπουδές στην Οδοντιατρική σχολή Αθηνών. Την εποχή εκείνη ίδρυσε ένα γκρουπ, που τα αρχικά μέλη ήταν κυρίως συμφοιτητές. Το όνομά του; Ηρακλής & DNA. Το συγκρότημα εμφανίστηκε σε διάφορες μπουάτ, όπως τις Εσπερίδες και την Πέμπτη Εποχή στην Πλάκα κι έδωσε μερικές συναυλίες.
Δισκογραφικά ξεκίνησαν στην Polydor το 1972 με ένα δισκάκι 45 στροφών, που περιείχε τα τραγούδια
Ο Γιάννης και Τα ίδια όνειρα ή Αγναντεύεις. Δυστυχώς, εκτός από το δισκάκι αυτό, η δουλειά
εκείνης της εποχής δεν κυκλοφόρησε σε LP, όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί.
Μετά τη διάλυση του Ηρακλής & DNA δημιούργησε, το 1972, το γκρουπ Ηρακλής & Λερναία Ύδρα. Ελληνικό ροκ σχήμα με στοιχεία από τζαζ ροκ και πολλά έθνικ (ελληνική παράδοση). Πρόκειται για τη μετεξέλιξη του γκρουπ Ηρακλής & DNA. Ο στίχος είναι ποιητικός με κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό. Οι στίχοι, η μουσική καθώς και η ενορχήστρωση είναι του Ηρακλή Τριανταφυλλίδη. Το καλοκαίρι του 1973 ο Ηρακλής έγραψε το μουσικό έργο Σε άλλους κόσμους, που παιζόταν στη μπουάτ της Πλάκας 11η εντολή. Εκεί άκουσε τη δουλειά του ο μουσικός παραγωγός Τάσος Φαληρέας από την EMI και πρότεινε στον Ηρακλή την ηχογράφηση σε δίσκο. Έγιναν συζητήσεις για να κυκλοφορήσει το Πάσχα του 1974, αλλά τελικά αναβλήθηκε.
Ο Ηρακλής, που σπούδαζε στην Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών την περίοδο της Χούντας, δεν είχε οικονομικούς πόρους. Μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τα πράγματα δυσκόλεψαν περισσότερο από κάθε άποψη και την άνοιξη του 1974, μετά από μια συναυλία στη Θεσσαλονίκη, ξανάφυγε για τη Γερμανία. Η συναυλία της Θεσσαλονίκης ήταν και η τελευταία στην Ελλάδα της περιόδου εκείνης και είχε πολύ μεγάλη επιτυχία. Το θέατρο Χατζώκου, όπου έγινε, είχε γεμίσει ασφυκτικά. Το σχήμα, ενισχυμένο με νέα κι αξιόλογα μέλη, είχε μια από τις καλύτερες επιδόσεις. Το 95% εκείνων των τραγουδιών είχε κοπεί από τη λογοκρισία, εντούτοις το πρόγραμμα παίχτηκε ατόφιο, χάρη στον οργανωτή της συναυλίας, Αντώνη Γκαγκαβούζη.
Στη Γερμανία ο Ηρακλής δημιούργησε μαζί με Γερμανούς μουσικούς ένα συγκρότημα, που άνοιξε τη συναυλία του Champion Jack Dupree στις 28 Σεπτεμβρίου 1974 (στο Würselen) και έπαιξε τη μουσική του με πολύ μεγάλη επιτυχία. Το σχήμα έπαιξε με την ονομασία Iraklis aus Griechenland (Ο Ηρακλής από την Ελλάδα) και ήταν επταμελές, ενώ οι περισσότεροι μουσικοί ήταν δανεικοί από άλλα γκρουπ. Η σύνθεση: Ηρακλής (φωνητικά, διάφορα όργανα), Birgit Rütters (φωνητικά, φλογέρα-μπάσο, πιάνο), Norbert Kranz (μπάσο), Stefan "Steve" Dohmen (βιολί), Volker Beyerle (πλήκτρα), Otto... (κιθάρα, πνευστά), R.... (κρουστά). Η Birgit εκτός των άλλων έμαθε και τραγούδησε στα ελληνικά το Αγναντεύεις. Μετά τη μεγάλη επιτυχία στο live, ο Paul (ο εκπρόσωπος του οργανωτή της συναυλίας και μάνατζερ του Ηρακλή), του πρότεινε να παίξει και στα επόμενα κονσέρτα που θα γίνονταν προσεχώς, αρχικά με τους The Passports (από τα πρώτα τζαζ-ροκ γκρουπ της εποχής) και στη συνέχεια με τους Ολλανδούς Ekseption (έντεχνο ροκ). Η ανάγκη να κάνει ένα μόνιμο δικό του σχήμα έφερε κοντά του τον Edgar, τον καλύτερο ντράμερ της περιοχής, με τρία LP (free jazz) με πολυεθνικά σχήματα στο ενεργητικό του και μαζί με τους Norbert (μπάσο) και Birgit (φωνητικά, πνευστά) από τους παλιούς, συν έναν πιανίστα της τζαζ από την περιοχή κι έναν νεαρό ταλαντούχο φλαουτίστα από τη Βόννη, πέτυχε έναν καταπληκτικό συνδυασμό.
Ο Ηρακλής επέστρεψε στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης τον Οκτώβριο του 1974, με πρόθεση να επιστρέψει έγκαιρα στη Γερμανία για τις συναυλίες. Αυτή όμως η προσωρινή του μετάβαση στην Ελλάδα έγινε μόνιμη, αφού μεσολάβησε η ηχογράφησή του Σε άλλους κόσμους που αντί να αρχίσει αμέσως και να τελειώσει μέσα στον μήνα, άρχισε το 1975. Ύστερα από ένα χρόνο ηχογραφήσεων, κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1976 σε διπλό άλμπουμ από την EMI. Συμμετείχαν σαράντα μουσικοί, ανάμεσα τους πολλά μέλη από τα διάφορα σχήματα της Λερναίας Ύδρας, όπως οι Μαγκλάρας (βιολί), Πρωτόπαπας (φλάουτο, πνευστά), Φιλιππίδης (μπάσο), Θεολόγος Στρατηγός (κιθάρα). Συμμετείχαν χορωδίες, παραδοσιακά, κλασικά και ηλεκτρικά όργανα (συνολικά 80 τον αριθμό) και πολλοί τραγουδιστές σε τραγούδια και φωνητικά: Θρ. Αποστόλου, Γ. Ζώη, Ν. Ζιώγαλας, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Χρ. Κουλουμπής, Μ. Ψάλτη, Δημήτρης Πουλικάκος. Ο Νίκος Ξυλούρης ήθελε να τραγουδήσει το Πανηγύρι, όμως τελικά η εταιρεία του δημιούργησε κώλυμα. Ο δίσκος αυτός για διάφορους λόγους δεν προωθήθηκε καθόλου. Ο Ηρακλής έφυγε για το Παρίσι και το Άμστερνταμ.
Το 1976 ξαναδημιουργεί τη Λερναία Ύδρα με νέα σύνθεση. Οι συναυλίες δίνονταν χωρίς εισιτήριο. Το κοινό συνεισέφερε με ό,τι και όπως ήθελε στο τέλος της παράστασης. Όλες οι εκδηλώσεις τους είχαν μεγάλη επιτυχία και το κοινό τους ακολουθούσε, όμως οι εσωτερικές τριβές στο πολυμελές γκρουπ, η έλλειψη οικονομικών πόρων (εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να επιβιώσει κανείς παίζοντας ροκ), δεν το άφησαν να συνεχίσει την επιτυχημένη του πορεία.
Μετά από καιρό ο Ηρακλής ανασυγκρότησε εκ νέου τη Λερναία Ύδρα. Παρ' όλες τις επιτυχημένες συναυλίες τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα ροκ γκρουπ δεν μπορούσαν να επιβιώσουν. Ο Ηρακλής ξανάφυγε για το εξωτερικό, για να γυρίσει και πάλι, ανασυντάσσοντας το γκρουπ με σύνθεση αυτή τη φορά τους Μαριάννα (φωνή), Γιώργο Σιέρα (κιθάρα, φωνητικά), Ηρακλή Σαριδάκη (κιθάρα), Μιχάλη Νικολαΐδη (μπάσο), Θάνο Παπαποστόλου (τύμπανα). Αργότερα στη θέση των Σιέρα και Σαριδάκη ήρθε ο Τάσος Καλιανιώτης και πολύ αργότερα στα τύμπανα ο Στέλιος Ζαχαρίου. Δόθηκαν πολλές επιτυχημένες συναυλίες την περίοδο αυτή στα θέατρα Λουζιτάνια και Βρετάνια, όπως επίσης στο τζαζ-ροκ κλαμπ του Μπαράκου στην Πλάκα. Αξέχαστη έμεινε, μεταξύ άλλων, η παράσταση στα Γουριά το καλοκαίρι του 1980. Τη συναυλία διοργάνωσαν οι ανεξάρτητοι νέοι του χωριού και είχε μαζευτεί η νεολαία από τις γύρω περιοχές (Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Ναύπακτο κ.ά.), σαν ένα μικρό Γούντστοκ.
Το φθινόπωρο του 1980 ο Ηρακλής άνοιξε τη Σοφίτα στην Πλάκα, που έγινε ελεύθερο βήμα για κάθε είδος καλλιτεχνικής έκφρασης μέχρι το 1984, που έκλεισε. Παράλληλα ανασυγκρότησε μια νέα Λερναία Ύδρα, έχοντας τον Μιχάλη στο μπάσο και τους Τάσο Φωτοδήμο (τύμπανα), Γιάννη Γιοκαρίνη (πλήκτρα, φωνητικά), Πάνο Πατσόγλου (τρομπόνι) και Γιάννη Κικινή (σαξόφωνο και φλάουτο). Το 1981 η Λερναία Ύδρα άλλαξε σύνθεση και με σταθερούς τους Μιχάλη και Φωτοδήμο προστέθηκαν ο Χρήστος Λαγός (κιθάρα) και ο Νίκος Ζιώγαλας (φωνητικά). Με αυτό το σχήμα έπαιζαν επί μία σεζόν στη Σοφίτα. Μαζί τους ο ηθοποιός Αλέκος Κολιόπουλος και οι Φατμέ. Την εποχή εκείνη κυκλοφόρησε σε ανεξάρτητη παραγωγή το άλμπουμ Παίζεις με τις μηχανές, ενώ παράλληλα δίνονταν παραστάσεις και σε άλλους χώρους.
Το 1984 και αφού είχε κλείσει η Σοφίτα, κυκλοφόρησε ένα νέο LP, η Στιγμή, ενώ συναυλίες δόθηκαν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά το 1985 και στο Βελιγράδι, με εντυπωσιακή επιτυχία. Στα τέλη του 1985 το σχήμα έμεινε ως τρίο (κιθάρα - μπάσο - ντραμς) με πιο jazz-rock ήχο. Την ίδια εποχή συμμετείχε και ήταν συνιδρυτής της ΜουΣυνΚΑ (Μουσική Συνεργατική Κίνηση Αθηνών), που οργάνωνε μουσική σκηνή για τα συγκροτήματα στο Rodeo club. Ύστερα από διαφωνία και σύγκρουση (άνοιξη 1986) αποχώρησε και ίδρυσε/οργάνωσε το καλλιτεχνικό σωματείο Α.Ε.ΤΑ. (Ανεξάρτητες Εκφραστικές Τάσεις). Υπήρξε μεγάλη συμμετοχή καλλιτεχνών (πάνω από τριάντα μουσικά συγκροτήματα της Αθήνας και της επαρχίας, ηθοποιοί, χορευτές, ακροβάτες, ζωγράφοι, ποιητές κ.λπ.). Δίνονταν παραστάσεις μαμούθ (διήμερο στο Λυκαβηττό, διήμερο στο πάρκο Ελευθερίας, ανοιχτά θέατρα Δήμων της Αθήνας). Παρότι οι δραστηριότητές του δεν του άφηναν ελεύθερο χρόνο, για τις ανάγκες των παραστάσεων της ΑΕΤΑ δημιούργησε και νέα Λερναία Ύδρα. Το 1987 έστησε το στούντιο πρόβας - ντέμο του Πολύαυλου στο Πεδίο του Άρεως. Μέχρι το 1990 ανασυγκρότησε τη Λερναία Ύδρα με διάφορες μορφές, δυνατά σχήματα και ικανοποιητικές εμφανίσεις. Άλλη μια παρόμοια προσπάθεια έγινε γύρω στο 1995. Μια δεκαετία μετά συμμετείχε στην ταινία-ντοκιμαντέρ Ζωντανοί στο Κύτταρο του Αντ. Μποσκοΐτη (2006) και στις συναυλίες στο Κύτταρο που άνοιξε και πάλι ως ροκ σκηνή (2007). Από εκεί και πέρα ανασυγκροτήθηκε η Λερναία Ύδρα και επανήρθε στο προσκήνιο το 2008 με μια εντυπωσιακή εμφάνιση στο Κύτταρο, όπου ήταν προσκεκλημένα όλα τα μέλη που είχαν περάσει από τη Λερναία Ύδρα (πάνω από ογδόντα μουσικοί!). Από τότε το συγκρότημα έκανε και συνεχίζει να κάνει εμφανίσεις σε συναυλίες και μουσικές σκηνές.
Εκτός των άλλων ενορχήστρωσε και διεύθυνε για δισκογραφία και συναυλίες τόσο τις δικές του συνθέσεις όσο και τρίτων. Έγραψε τη μουσική για πάνω από τριάντα θεατρικά έργα (παιδικά, επιθεωρήσεις, δραματικά κ.λπ.) για ιδιωτικούς και περιφερειακούς δημοτικούς θιάσους, καθώς και για τον κινηματογράφο.
Ως ποιητής δημοσίευσε κατά καιρούς ποιήματά του σε πολιτιστικά περιοδικά, ενώ ποιήματά του περιέχονται και μέσα στα μυθιστορήματά του (στο βιβλίο του Ονειροταξιδευτής υπάρχουν πέντε ποιήματά του). Η στιχουργική/ποιητική συλλογή του, ένα ιδιόμορφο χειρόγραφο βιβλίο, με σκίτσα κυρίως της γυναίκας του Μαριάννας και λίγα δικά του, κυκλοφόρησε το 1980 και περιλαμβάνει υλικό της περιόδου 1971-1980.
Ως συγγραφέας ξεκίνησε να δημοσιεύει στα μέσα της δεκαετίας του '70, γράφοντας μικρά διηγήματα για τα έντυπα του αξέχαστου φίλου του δημοσιογράφου Τάσου Ψαλτάκη. Στο Μουσικό εξπρές του έγραφε διάφορα άρθρα ή του έστηνε σελίδες. Αργότερα και για κάποιο διάστημα έγραψε με ψευδώνυμο ολόκληρες σειρές από ευθυμογραφήματα, παράξενα διηγήματα και χρονογραφήματα για διάφορα οικογενειακά περιοδικά ευρείας κυκλοφορίας. Το αγαπημένο του λογοτεχνικό είδος είναι η επιστημονική φαντασία (ή φιλοσοφική φαντασία, όπως προτιμά ο ίδιος) κι έχει γράψει διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα. Οι νουβέλες Δ' υποδιευθυντής και Orexon στο περιοδικό Εννέα της Ελευθεροτυπίας είναι χαρακτηριστικά δείγματα της δουλειάς του. Πολλά διηγήματα όπως και άρθρα του (κοινωνικοπολιτικά, εναλλακτικής ιατρικής και κουλτούρας) δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά (Ιδεοδρόμιο, Ανοιχτή πόλη, Χιονάτη, το 9 της Ελευθεροτυπίας, Άναρχος, Διατροφή και υγεία, Πολιτιστική έκφραση κ.λπ). Το μυθιστόρημά του Ο πόλεμος των ζωδίων είχε εγκριθεί από την –τότε– ΥΕΝΕΔ (περίπου το 1976) για μια σειρά από παραγωγές ταινιών επιστημονικής φαντασίας όμως για κάποιο λόγο το πρόγραμμα αυτό ματαιώθηκε. Επίσης, έγραψε μια θεατρική επιθεώρηση, όπως και κωμικά σκετς για την τηλεόραση. Κυκλοφόρησαν τα βιβλία του: Ονειροταξιδευτής (εκδόσεις Παπαϊωάννου, 2004), GIGAN: Το δίκιο του ισχυρού (ΕΜΣΕ, 2014), Θέλω να σε βοηθήσω μα δεν μπορείς να με καταλάβεις (εκδόσεις Γόρδιος, 2015) και Εντολείς (εκδόσεις Αττικός, 2020).
