Δεν διαβάζω βιογραφίες με την έννοια ότι ενδιαφέρομαι περισσότερο για το έργο του δημιουργού και λιγότερο για τη ζωή του. Επίσης, δεν διαβάζω βιογραφίες θεωρώντας ότι θα βαρεθώ ή ότι θα αναλωθώ σε κάτι που δεν είναι λογοτεχνία. Εξάλλου, δεν είμαι τόσο περίεργη για τη ζωή των άλλων.
Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ευτυχώς.
Σε μία από αυτές τις εξαιρετέες στιγμές έπιασα το τελευταίο βιβλίο της Άλκη Ζέη που περιέχει τη ζωή της από τη γέννηση μέχρι το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα. Τα υπόλοιπα χρόνια της συγγραφέως έχουν καταγραφεί –με τον τρόπο της– ήδη και, πολύ σοφά, δεν επιθυμούσε να τα επαναλάβει.
Η Αθήνα των δύσκολων χρόνων του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα σκιαγραφείται αυθόρμητη και νοσταλγική από την πένα της Άλκης. Αστοί βιώνουν τις δυσκολίες ενώ ιδέες γεννιούνται, έργα και ημέρες δημιουργίας, πόλεμος και ελλείψεις υλικών αγαθών αλλά μια ασυγκράτητη ευτυχία που την ανακαλύπτεις στους ανθρώπους, άρωμα από τέχνη... Η Τέχνη που δεν παύει ποτέ, που ανθεί από τις στάχτες του ολέθρου, που ματώνει αλλά ανασταίνεται δυναμικά, που βρίσκεται παντού, ακόμη και στο θάνατο. Η δημιουργία που δεν γνωρίζει τέλμα. Το βιβλίο, εκτός από μια εθιστική καταγραφή της ζωής της συγγραφέως, είναι ο καθρεφτισμός της άποψης ότι «η κρίση βοηθάει την τέχνη». Τελικά, ναι, η τέχνη αναγεννάται από τον πόνο, την στέρηση, τα ζόρια ή το άδικο... και, εν κατακλείδι, ο καλλιτέχνης-δημιουργός έρχεται στη ζωή με το "στίγμα" και δε θα αδειάσει επειδή έξω έχει κρύο!
Ευκαιρία να κοιτάξουμε από το παράθυρο την Έλλη Λαμπέτη να βοηθάει σε μετακόμιση μεταφέροντας σκαμνιά και κούτες, το στέκι του Γιώργου Σεφέρη, το γάμο της Διδώς Σωτηρίου, το μαγαζί που σέρβιρε καθημερινά καφέ στον Γκάτσο, τα πηγαινέλα της Ζωρζ Σαρρή, τη γέννηση του θεάτρου του Καρόλου Κουν... και άλλους πολλούς γνώριμους Έλληνες και καταχειροκροτημένους καλλιτέχνες ή δημιουργούς (στα χρόνια που ακολούθησαν), όπως ο Μποστ, ο Ελύτης, η Καίτη Λαμπροπούλου, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μάριος Πλωρίτης... Και όλο αυτό περιστοιχισμένο με ένα καλής ποιότητας χιούμορ που σε κάνει να χαμογελάς ευχάριστα – μπορεί και να χαχανίσεις.
Φτάνω στο τέλος και μου έρχονται αυθόρμητα δύο σημειώσεις.
Έτσι όπως περιγράφει η Ζέη τη βιογραφία της κανείς δεν θα ήθελε να αλλάξει κάτι από τη ζωή αυτή και ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν να θυμούνται ιστορίες από τη ζωή τους, όμως οι καλύτεροι αφηγητές γίνονται –και ονομάζονται– συγγραφείς ή λογοτέχνες.
Άξιζε ο κόπος για τη βιογραφία –το είχε υποσχεθεί η Άλκη στον Γιώργο της– και νικητές από τη διαδικασία βγαίνουν τόσο η συγγραφέας όσο και όλοι οι αναγνώστες της.
Ευχαριστώ πολύ το βιβλιοπωλείο Γ. Βαφειάδης για την αποστολή του βιβλίου και την Άλκη Ζέη για την ιδιόχειρη αφιέρωση.
Το βιβλίο της Άλκης Ζέη Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο
