Το βιβλίο «Μάτια ερμητικά κλειστά», είναι περισσότερο γνωστό από τη μεταφορά του σε κινηματογραφική ταινία του Κιούμπρικ, με πρωταγωνιστές τους Νικόλ Κίντμαν και Τομ Κρουζ. Όσο γνωστή είναι όμως η ταινία, ανά την υφήλιο, διαβάζοντας το βιβλίο του Σνίτσλερ Άρθουρ, εμβαθύνει και ανακαλύπτει κανείς πολλά περισσότερα για τους ήρωες και την υπόθεση. Άρρηκτα συνδεδεμένος με τη φροϋδική ψυχανάλυση, ο συγγραφέας σ’ αυτό το βιβλίο συνθέτει ένα ψυχόδραμα. Ένα εγκεφαλογράφημα της ανθρώπινης ψυχής, τολμώ να πω.
Σε ένα αργό πήγαινε έλα κυλάει ο χρόνος, η ζωή για το παντρεμένο ζευγάρι των βασικών ηρώων στα «Μάτια ερμητικά κλειστά». Εσωστρέφεια, μυστικοπάθεια των κλειστών κοινωνιών, έστω κι αν πρόκειται για τις κοινωνίες του Βερολίνου και Βιέννης, όπου έζησε και έδρασε ο Ζίγκμουντ Φρόυντ -που τόσο εμπνέει τον Σνίτσλερ στα έργα του.
Αν και ο μεγάλος Κιούμπρικ μετέθεσε την πλοκή του βιβλίου στην Αμερική, το «Μάτια ερμητικά κλειστά» παραπέμπει με τους αργούς του ρυθμούς στο «Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο» του Προυστ. Η κάθε στιγμή, μέρα, ένα επίμονο νυχτερινό όνειρο/εφιάλτης, καταλήγει να σηματοδοτεί ή να αναιρεί μέχρι και τις προσωπικές στιγμές του Φράνκλιν (νοσοκομειακού γιατρού) και της γυναίκας του Μάριον.
Αν και αγαπά βαθιά τη σύζυγο του, ο Φράνκλιν μπλέκει με μια μυστική οργάνωση. Σε αυτήν την οργάνωση ανήκουν μέλη της ελίτ κοινωνίας των αρχών του 20ου αιώνα και επιδίδονται σε ομαδικά σεξουαλικά όργια μεταξύ άλλων. Επιπλέον, ο μυστηριώδης φόνος μιας νεαρής γυναίκας από τον ζηλόφθονο άνδρα της ταράζει τη κλειστή κοινωνία ενώ απασχολεί, ως ιατρούς, τον Φράνκλιν και το νεαρό βοηθό του.
Η εμμονή στο σεξ, όπως και η έλλειψη του, στα «Μάτια ερμητικά κλειστά» κάνει τους ήρωες του βιβλίου να ταυτίζονται με το «Άρωμα», γαλλικό Μπεστ Σέλερ του Πίτερ Ζίσκιντ. Η ανάγκη να ζήσεις, η δίψα για αποδοχή, δεν σταματά σε όλες τις ηλικίες του ανθρώπου. Καταλήγει ακόμα και σε εγκληματικές πράξεις από την αρχαιότητα, όπου η Ελληνίδες Φαίδρα και Μήδεια φτάνουν να καταστρέψουν τους εραστές τους.
Η καθημερινότητα κάποτε δεν οδηγούσε σε πλήξη, βαριεστημάρα, όπως τώρα στη σύγχρονη δυτικότροπη εποχή μας. Αντίθετα, σου έδινε χρόνο να εμβαθύνεις στα πάντα τη ζωή σου. Να μη φοβάσαι τον εαυτό σου. Καλές ή κακές στιγμές. Να αναλύεις φόβους, ελπίδες, και να φτάνεις στα άκρα της μοναξιάς ειρηνικά και με μίσος, ανάλογα τις αντοχές, την κουλτούρα, τα αρχέτυπα που ασπάστηκες ή σου δόθηκαν ως εμπειρίες.
Καίρια πάντα η διαμάχη των δυο φύλων. Ο άνδρας και η γυναίκα πάντα αλληλένδετοι και πάντα σε διαμάχη, ακόμα και σε καιρούς συντροφικότητας, όπου η σχέση γίνεται φιλική, αδερφική.
Όσο κι αν επιμένει σε σύμβολα, μυστικισμό, αινιγματικές συμπεριφορές, ο Σνίτσλερ Άρθουρ δε συνετίζεται την άποψη του Φρόυντ, ότι το ασυνείδητο μπορεί να ερμηνευθεί και να θεραπευθεί. Ή να είναι προβλέψιμο, κατευθυνόμενο, να καταγράφεται με μηχανήματα, όπως θέλει να πιστεύει μεγάλη μερίδα νευρολόγων σήμερα, πιστεύοντας πως ο άνθρωπος κατευθύνεται μόνο από νευρώνες.
Ένα παράξενο όνειρο που τρομάζει τη Μάριον στα Μάτια Ερμητικά Κλειστά, ένα φλιτζάνι τσάι κι ένα μπισκότο στο Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προυστ, καταργεί το άχρονο, το προβλέψιμο, τα ζωώδη ένστικτα τα οποία κρύβονται σε επιβίωση και σεξ. Ναι, όλοι μας κάποια στιγμή, συμβαδίζουμε και εξελισσόμαστε κάποτε και με μάτια ερμητικά κλειστά.
Το μυθιστόρημα του Άρθουρ Σνίτσλερ, Μάτια ερμητικά κλειστά, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εμπειρία εκδοτική.
