koukidaki: Καμένα λουλούδια στο παρτέρι

Ugo Betti

Οι άνθρωποι είναι αλαζόνες! Δεν αρκούνται στη σκέψη πως πρόοδος σημαίνει ότι πάλι θα πεθαίνεις, απλά πιο παχύς, πιο καθαρός και πιο καλοντυμένος!

«Καμένα λουλούδια στο παρτέρι» είναι ο τίτλος σε ελεύθερη απόδοση του έργου του Ugo Betti «L' aiuola bruciata». Το έργο είναι γραμμένο μεταξύ του 1950 και 1952, σε μια περίοδο όπου η φασιστική λαίλαπα στην Ευρώπη άρχισε να υποχωρεί, αφήνοντας πίσω τις στάχτες και τον συντηρητισμό του πολέμου, επιδιώκει να μας συστήσει ένα εκ βαθέων πολιτικό δράμα με συνωμοσίες, ψέματα, χειριστικές διαθέσεις, σκληρές αποκαλύψεις και κρίσιμες αποφάσεις ζωής και θανάτου.

Όλα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν ένα κλίμα αγωνίας στα όρια του μεταφυσικού θρίλερ σε ένα έργο που μοιάζει να γράφτηκε μόλις χθες. Ο Betti χρησιμοποιεί όλα τα παραπάνω για να μιλήσει για άλλα πιο ουσιώδη θέματα, όπως είναι η απουσία ειλικρινούς επικοινωνίας, η αναζήτηση της αλήθειας και το πραγματικού νοήματος της ζωής αλλά και η ανάγκη να ακούμε ο ένας τον άλλον με τα μάτια της ψυχής μέσα σε έναν κόσμο στον οποίο επικρατεί η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας.

Από την αρχή σχεδόν του έργου ο συγγραφέας παρουσιάζει ένα σκληρό παιχνίδι επιβίωσης όπου η μία λέξη μετά την άλλη δημιουργούν μια απελπισμένη κραυγή πίσω από την σιωπή, το έγκλημα πίσω από το χαμόγελο, την απόγνωση πίσω από τον ενθουσιασμό. Ο Ugo Betti προεκτείνει τους προβληματισμούς του θίγοντας ακόμη ένα καίριο ζήτημα: αυτό της ακεραιότητας των νέων, την πίστη της νέας γενιάς για το μέλλον σε μια Ευρώπη αποπροσανατολισμένη χωρίς αξίες και ιδανικά.

Δεν είναι τυχαίο ότι στο κέντρο της ιστορίας τοποθετεί τον αποτρόπαιο θάνατο του μικρού Guido, που λαμβάνει χώρα μέσα στο ίδιο το σπίτι όπου εξελίσσεται η υπόθεση του έργου. Κατά το συγγραφέα οι νέοι μένουν παθητικοί, απονεκρώνονται ψυχικά, στρέφονται στα ναρκωτικά, την εφήμερη διασκέδαση και εν τέλει στην αδιαφορία.

Και όπως έχει πει ο ίδιος: «Η αδιαφορία σκοτώνει. Χρειάζεται ελπίδα για να πάει μπροστά ο κόσμος.».

Μιχάλης Καλιότσος, Τάσος Αντωνίου, Μαρία Μαλταμπέ, Αλέξανδρος Μαράκης-Μπούρκας

Υπόθεση:

Ο Giovanni, πρώην πολιτικός ηγέτης επαναστατικού κόμματος, ζει απομονωμένος με την γυναίκα του Luiza σε ένα καταφύγιο κοντά στα σύνορα, θρηνώντας σιωπηλά για τον χαμό του γιου τους, που σκοτώθηκε με περίεργο τρόπο μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Η άφιξη, όμως, του Tomaso και του Rosario και η επικείμενη εφαρμογή ενός πολιτικού σχεδίου θα φέρει στο σπίτι ανατροπές και θα αποκαλύψει αλήθειες που ήταν βαθιά κρυμμένες στο σκοτάδι.

Σημείωμα σκηνοθέτη:

Μελετώντας το κείμενο του Betti, μου δημιουργήθηκε αμέσως η αίσθηση ότι βρίσκομαι μπροστά σε τέσσερις ανθρώπους που κουβαλούν μέσα τους μια μεγάλη αλήθεια, την οποία όμως αδυνατούν να τη μοιραστούν γιατί μάλλον δεν μοιράζεται ή δεν έχουν την ικανότητα να την εκφράσουν. Τα πρόσωπα, έρμαια των εσωτερικών τους σκέψεων και αμφιβολιών, προσποιούνται πως λένε την αλήθεια και επικοινωνούν με τον συνομιλητή τους, αλλά στην πραγματικότητα η μόνη στιγμή που εκφράζονται με ειλικρίνεια είναι λίγο πριν το τέλος. Η αδυναμία επικοινωνίας με τον άλλον, το ότι αδυνατούν να μιλήσουν για αυτά που τους απασχολούν, είναι και το κύριο θέμα που απασχολεί τον συγγραφέα. Τέσσερις μικροί κόσμοι που συγκρούονται με την πραγματικότητα στην οποία βρίσκονται. Καθένας από τους χαρακτήρες έχει συνηθίσει να «παίζει» τον ρόλο του. Παίρνοντας ως ερέθισμα την λέξη recita, που πολλές φορές εμφανίζεται στο πρωτότυπο κείμενο του Betti και που κατά γράμμα σημαίνει στα ιταλικά «παράσταση», προσπάθησα να στήσω όλο το έργο σαν μια παράσταση που δίνεται μπροστά στα μάτια μας με τους ηθοποιούς-ρόλους να γνωρίζουν από την αρχή όλη την πορεία του έργου. Η ατμόσφαιρα κλειστοφοβική. Η κατάσταση δύσκολη. Οι ήρωες νιώθουν άβολα, σχεδόν ασφυκτικά, ενώ προσπαθούν να δείξουν το αντίθετο. Τα πρόσωπα πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στον κίνδυνο που θα διαταράξει και τις τελευταίες ισορροπίες με αποτέλεσμα να αναγκαστούν να βγάλουν στην επιφάνεια την ατομική τους αλήθεια, τις προσωπικές τους φοβίες. Η αλήθεια θα έρθει στο φως, το έξω θα μπει βίαια μέσα, αλλάζοντας αμετάκλητα την ύπαρξή τους στον κόσμο.
Francesca Minutoli