ή όπως είναι τυπωμένο στο εξώφυλλό του
Το
Σπίτι
Μόνο
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα του Κοραή Δαμάτη, που (επανα-)κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν όπως και οι Αφορμές του. Τότε, που διάβασα τη συλλογή διηγημάτων, είχα γράψει –μεταξύ πολλών άλλων– ότι ο συγγραφές «ποντάρει» στη στιγμή και τη δυναμική της και πως εισάγει/θέλει τον αναγνώστη μέσα στην ιστορία ως μάρτυρα παρά ως παρατηρητή. Τα ίδια θα πω καθώς ισχύουν και τώρα μόνο που τούτη η μεγάλη έκταση σού επιτρέπει να γνωριστείς πολύ περισσότερο με τους ήρωες, να τους αφουγκραστείς καλύτερα και να τους συμπαθήσεις/πονέσεις (ή αντιπαθήσεις)... κι αυτό σε συνδυασμό με την ικανότητα του κυρίου Δαμάτη να δομεί διαπεραστικές εικόνες/συνθήκες/συναισθήματα παράγει τελικά ένα βιβλίο που αφήνει απόσταγμα μέσα σου.
Το πλούσιο νοημάτων, ανθρώπινων σχέσεων και ψυχογραφημάτων μυθιστόρημα έχει οικείους και γήινους χαρακτήρες –οι δικοί μας άνθρωποι βρίσκονται εδώ– αλλά διαθέτει και τη γνώριμη αισθαντική πένα του συγγραφέα που δεν έχει ανάγκη τις μεγάλες ιδέες, τις ανατροπές ή την ιδιαίτερη πλοκή για να διαπρέψει. Ο Δαμάτης ξέρει πώς να αφηγηθεί μια ιστορία κι αυτό ισχύει για την οποιαδήποτε ιστορία, ακόμα και την πιο απλοϊκή, λιτή, απέριττη.
Είναι η δουλειά των φθόγγων όταν βρουν τη σειρά τους, βοηθάνε στην κατανόηση της ψυχής, ξεκαθαρίζουν διαδρομές του μυαλού, δοξάζουν τον έρωτα, μιλάνε για απελπισίες και χαρές.
ΣΤο σπίτι μόνο, τον Παύλο (του) μας τον συστήνει από την κύηση. Από τη γέννα τον ακολουθούμε, βήμα βήμα, και σε όλη την πορεία της ζωής του. Μία πρόταση –η παραπάνω– και είναι αρκετή, ευσταθεί ως περίληψη. Δεν χρειάζεται τίποτα άλλο. Όλα τα άλλα θα τα βρει κανείς διαβάζοντας αυτή τη μαγική γραφίδα που δεν χρειάζεται να πει κάτι φοβερό για να γοητεύσει· σου αρέσει να τον διαβάζεις ακόμα κι αν περιγράφει απλώς ένα τοπίο. Η ματιά του δε έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Το πώς αντιμετωπίζει το θέμα του, τη συνθήκη, τα πρόσωπα...
Έγερνε και κοιμόταν, εκεί, ανάμεσα στη ζωή που μάθαινε και στα ήσυχα όνειρα ενός σύντομου ύπνου.
Είναι ένα κοινωνικό δράμα, ευθυμογραφικό στα σημεία, τραγικό και δραματικό στιγμές στιγμές αλλά με καλές δόσεις σωστού χιούμορ και ωραίες παρομοιώσεις. Λόγω της Αιγυπτιακής καταγωγής του πρωταγωνιστή έχει και μία εξωτική εσάνς καθώς προσφέρει στοιχεία πολιτισμού, κουλτούρας και αρώματα εποχής.
Το πόσο ιδανικά στέκεται στον Παύλο (του) είναι άξιο λόγου. Σαν να σε βάζει μέσα στην ψυχή του, στα πιο μύχια κομμάτια του, στα πιο αυθεντικά κι αφιλτράριστα. Νιώθεις πως είσαι μέσα στην ιδιοσυγκρασία του, ταυτίζεσαι, συμπονάς, συμπάσχεις και αγαπάς τελικά τον χαρακτήρα... με έναν μοιραίο τρόπο. Λες και δεν έχεις άλλη επιλογή.
Αν έπρεπε να περιγράψω την εμπειρία... είναι και σίδερο και βαμβάκι, και νερό και φωτιά, γέλιο και δάκρυ μαζί... ένας κλαυσίγελος όπως το αστείο του κλόουν που γίνεται για να διασκεδάσουν οι θεατές ασχέτως της διάθεσης και της όψης του ιδίου.
Άραγε, θα μείνει κάτι μετά απ' όλα αυτά; [...] Θα μείνει η αγάπη.Μη μείνει το σπίτι μόνο.
Αυτό το άγγιγμα συνδυαστικά με τη μαεστρία του συγγραφέα –συγγραφική δεινότητα το λένε άλλοι– δομεί ένα πανέμορφο και καθηλωτικό ανάγνωσμα, ικανό να σαγηνεύσει και τον πιο απαιτητικό· ειδικά όταν μιλάει για έρωτα ή ανθρώπινο πόνο. Ξέρετε γιατί; Γιατί δεν αρκεί να έχεις μια εξιστοριτική ικανότητα. Πρέπει να είσαι σε θέση να μεταδόσεις ακόμα και το πιο αδιόρατο ίχνος, να μετατρέψεις άπαντα σε διαφάνειες στα μάτια ή για χάρη του αναγνώστη σου και, φυσικά, να αφουγκράζεσαι τον άνθρωπο, να τον μελετάς και να ξέρεις πώς να τον τιμήσεις –ακόμα κι αν δεν συμφωνείς με τον χαρακτήρα, τη δράση, τη στάση του. Ο Κοραής Δαμάτης, το λοιπόν, ξέρει πώς να τα κάνει όλα αυτά, μα κι ένα επιπλέον, ξέρει και πώς να υψώνει τα πρόσωπα.
Σημείωσα (και) τις τρεις περιπτώσεις του χρόνου: τον υποκειμενικό, τον αντικειμενικό και τον πραγματικό χρόνο ανάμεσα στα πολλά άλλα που τράβηξαν την προσοχή μου.
Ο δημιουργός είναι ευφάνταστος, διορατικός, εσωτερικός και άψογος αφηγητής. Φτάνει στον σουρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό... φέρει υφολογικά στοιχεία που δεν περιγράφονται με τυπικές ορολογίες. Και το κυριότερο –δηλαδή το αποτέλεσμα όλων αυτών– είναι ότι δεν έχει ανάγκη από μεγάλα μυστικά που θα οδηγήσουν στις μεγάλες αποκαλύψεις ή τα πιασιάρικα θέματα ή τη δράση... Ο συγγραφέας αυτός μεγαλουργεί από μια εικόνα, ένα λουλούδι, ένα άρωμα, μια ματιά...
Υπέροχο βιβλίο με βάθος και έντονο συναίσθημα που θα σας συναρπάσει. Ένα γενναίο απόσταγμα ζωής και μια διττότητα της λέξης «μόνο» στον τίτλο, αφού έχεις να επιλέξεις ανάμεσα στο «μόνο το σπίτι» και στο «το σπίτι μονάχο του» αλλά ως μεταφορική προέκταση και ο άνθρωπος ως μονάδα ή μόνος ή μοναχός.
Οπωσδήποτε στη λίστα!
