Τι νόημα έχει ένα ερωτικό τραγούδι αν δεν συνοδεύεται από μια εξίσου σπαρακτική ιστορία έρωτα;
Ειλικρινά, τα ερωτικά τραγούδια είναι ακρογωνιαίος λίθος της μουσικής σε κάθε εποχή. Ωστόσο, χωρίς να θέλω να γίνω προκλητικός, οι στρατιές των ανδρών ροκ σταρ που τα γράφουν δεν θα ήταν τίποτα χωρίς τις γυναικείες μορφές που τους ενέπνευσαν. Έτσι δεν είναι; Yoko Ono, Pattie Boyd, Marianne Faithfull – αλλά πάνω απ' όλες, το πιο λαμπρό άστρο είναι η Joan Baez. Ως το ήμισυ ενός από τα πιο πολυσυζητημένα και περίπλοκα ζευγάρια της μουσικής ιστορίας, η Baez είναι εξοικειωμένη με την ιδέα να γράφονται τραγούδια για εκείνη.
Όμως, όπως δείχνει η σχέση της με τον Bob Dylan, τίποτα δεν ήταν ποτέ απλό.
Ανάμεσα σε ύψη, βάθη και όλα τα ενδιάμεσα, οι δυο τους μετατρέπονταν συχνά ο ένας στον «ηχητικό» ήρωα του άλλου – είτε γράφοντας για τον έρωτα, είτε για τον θυμό. Για τον Dylan, έναν άνθρωπο που ποτέ δεν ντράπηκε να γράφει επικά ερωτικά τραγούδια, η αγάπη είναι σχεδόν έκτη αίσθηση. Αν προσθέσουμε στο μείγμα την Baez, έχουμε μια συνταγή για αριστουργήματα – ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ραγισμένες καρδιές στο τέλος. Θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρη διατριβή για τα τραγούδια που έγραψαν ο ένας για τον άλλον, αλλά αν περιοριστώ στη δισκογραφία του Dylan, είναι σαφές ότι η Baez δεν έφυγε ποτέ από τον ορίζοντά του.
Μέσα σε μια τόσο πλούσια δισκογραφία, υπάρχουν πολλά τραγούδια με υπαινιγμούς ή μηνύματα που κρύβουν την Baez. Ωστόσο, τέσσερα απ' αυτά, ξεχωρίζουν ως πιο φανερά αφιερώματα στην –συχνά ιλιγγιώδη– σχέση τους.
Το πρώτο ήταν το To Ramona του 1964. Παρόλο που τότε ο Dylan ήταν επιφυλακτικός, λέγοντας μόνο: Well, that’s pretty literal. That was just somebody I knew, η κάλυψη δεν άργησε να καταρρεύσει, αφού η ίδια η Baez επιβεβαίωσε στην αυτοβιογραφία της (And a Voice to Sing With) ότι ήταν αυτή η somebody he knew, αποκαλύπτοντας πως το Ramona ήταν το παρατσούκλι που της είχε δώσει ο Dylan στις πρώτες μέρες της γνωριμίας τους. Ο ίδιος δεν την κατονόμασε ποτέ ανοιχτά – κι αυτό παρά το γεγονός ότι στη φάση της σχέσης τους στα μέσα της δεκαετίας του '60, έμοιαζε πιο κτητικός απέναντί της.
Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο She Belongs To Me (1965), που μοιάζει με ωδή στην Baez χωρίς να την κατονομάζει. Με αναφορές σε ένα Egyptian ring και τη φράση She’s got everything she needs, she’s an artist / She don’t look back, ο Dylan ήταν παγιδευμένος σε ένα πολύπλοκο ερωτικό τρίγωνο με την Joan Baez, την Suze Rotolo και τον μυστικό του γάμο με την Sara Lownds. Ωστόσο, η Baez παρέμενε το αστέρι-οδηγός, αυτή που τον ενέπνεε βαθύτερα από κάθε άλλη.
Σε επόμενο στάδιο, το Visions of Johanna (1966) αποκαλύπτει πιο καθαρά την ταυτότητα της μούσας του. Η ομοιότητα του ονόματος Johanna με το Joan είναι δύσκολο να αγνοηθεί και καθώς το τραγούδι τελειώνει με τον στίχο And Madonna, she still has not showed γίνεται αναφορά στο παρατσούκλι της Baez – Barefoot Madonna. Όπως είχε ήδη δείξει και στο She Belongs To Me, όσο κι αν δεχόταν ερωτικά βλέμματα από αλλού, ο Dylan είχε στραμμένο το βλέμμα του στην Baez – ακόμα κι αν αυτό πονούσε όσο και συγκινούσε.
Μεσολάβησε το Diamonds and Rust, που το έγραψε η Baez, τον Νοέμβριο του 1974, μετά το τηλεφώνημα που της έκανε ο Dylan για να την προσκαλέσει στην περιοδεία του, του 1975-1976, αλλά τίποτα δεν ενσάρκωσε την ιστορία τους καλύτερα από το δίδυμο των τραγουδιών του 1976: Το Oh Sister του Dylan και το O Brother της Baez. Ο Dylan είχε απομακρυνθεί από τα πολιτικά τραγούδια και είχε εστιάσει στις σχέσεις. Το Oh Sister θεωρείται ευρέως ως κραυγή για συμφιλίωση προς την Baez, η οποία μόλις είχε χωρίσει, ενώ ο Dylan περνούσε τη δική του κρίση στον γάμο του με την Lownds. Ήταν σαν να άπλωσε το χέρι του προς την Barefoot Madonna του, ζητώντας της στοργή και αποδοχή. Εκείνη, ωστόσο, με το χαρακτηριστικό της θάρρος, του απάντησε με το O Brother: You’ve done dirt to lifelong friends / With little or no excuses και How in the name of the Father and the Son / Did I come to be your sister?.
Έτσι, ο μύθος των δύο αυτών ερωτευμένων τραγουδοποιών παρέμεινε για πάντα μια φαντασίωση – συναρπαστική, θλιμμένη, και τελικά ανεκπλήρωτη.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε φωτογραφία του Martin Scorsese από το ντοκιμαντέρ του με τίτλο Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story (2019).
