ή αλλιώς: Η τριλογία της ζωής στα βιβλία του Νίκου Ζωιόπουλου
Υπάρχουν συγγραφείς που δεν γράφουν για να χτίσουν έναν κόσμο, αλλά για να τον θυμηθούν. Ο Νίκος Ζωιόπουλος ανήκει σ' αυτούς. Από τον Αέρα μεταλλικό ως το Αργεί, περνάμε από τη σιωπή στο βίωμα και από το βίωμα στη σοφία, σαν να ξεδιπλώνεται μπροστά μας η ζωή ενός ανθρώπου που παρατηρεί τον χρόνο όχι με φόβο, αλλά με περιέργεια. Τα τρία βιβλία του, αν και ανήκουν σε διαφορετικά είδη, σχηματίζουν μια ενιαία αφήγηση: ένα λυρικό ταξίδι από το σώμα προς τη μνήμη και από τη μνήμη προς τη γαλήνη.
Αέρας μεταλλικός: Η πρώτη ανάσα (t-short, 2013)
Στο πρώτο του έργο, ο Ζωιόπουλος μιλά ως ποιητής που ανακαλύπτει τον εαυτό του μέσα στην ύλη. Ο αέρας και το μέταλλο, δύο αντίθετα στοιχεία, γίνονται σύμβολα της ανθρώπινης ύπαρξης: το άυλο που προσπαθεί να αποκτήσει μορφή και το βαρύ που ζητάει να αναπνεύσει. Τα ποιήματα μοιάζουν να γεννιούνται μέσα από το χώμα. Δεν φωνάζουν, ψιθυρίζουν. Ο αναγνώστης αισθάνεται ότι βρίσκεται στο σημείο μηδέν: εκεί όπου η γλώσσα, ακόμα ακατέργαστη, ψάχνει να πει το πρώτο της «είμαι».
Η πέτρα θυμάται / εκείνον που στάθηκε να την κοιτάξει.
Ο Αέρας μεταλλικός είναι η γέννηση μιας φωνής, λιτής, αισθαντικής, μετρημένης. Είναι η αρχή μιας σχέσης ανάμεσα στον άνθρωπο και τον χρόνο.
Τα παγωτά φτιάχτηκαν για την κόλαση: Η φωτιά της μνήμης (24 γράμματα, 2023)
Δέκα χρόνια αργότερα, ο Ζωιόπουλος αφήνει την καθαρή ποίηση και περνά στην πεζογραφία. Όμως η ποίηση παραμένει, αυτή τη φορά μεταμφιεσμένη σε αφήγηση.
Στα μικρά του κείμενα, οι παιδικές μνήμες επιστρέφουν όχι ως ανάμνηση, αλλά σαν τραύμα που μιλάει με χιούμορ. Η παιδική ηλικία δεν είναι εδώ ιερή. Είναι παράλογη, αστεία, άδικη, πεισματάρα. Οι ιστορίες του είναι γεμάτες από τη σκόνη της γειτονιάς, τη μυρωδιά της βενζίνης, το άγχος των γονιών, τη φωνή ενός παγωτατζή που αντηχεί σαν σειρήνα σωτηρίας σε έναν κόσμο που δεν έχει τίποτα να προσφέρει.
Τα παγωτά ήταν για την κόλαση, γιατί εμείς δεν είχαμε παράδεισο.
Το βιβλίο αυτό είναι το πιο «ανθρώπινο» του Ζωιόπουλου. Χωρίς φιλολογικά φτιασίδια, χωρίς ηρωισμούς, μετατρέπει τη μνήμη σε αφήγηση. Μέσα από ταπεινά αντικείμενα και σκόρπιες φράσεις, ο συγγραφέας πετυχαίνει κάτι σπάνιο: να συγκινήσει χωρίς να εκλιπαρεί για συγκίνηση.
Αργεί: Η σιωπή ως λύτρωση (24 γράμματα, 2024)
Το Αργεί είναι ένα βιβλίο αναπνοής. Πίσω του υπάρχει ο χρόνος, όχι πια ως φόβος ή φθορά, αλλά ως χώρος παρατήρησης. Η ποίηση του Ζωιόπουλου ωριμάζει. Γίνεται πιο ήσυχη, πιο καθαρή, σχεδόν διάφανη. Είναι ποίηση της αποδοχής: ότι όσα άργησαν, τελικά θα έρθουν. Οι στίχοι είναι απλοί, σχεδόν μινιμαλιστικοί, με την καθαρότητα ενός βλέμματος που έχει κουραστεί να απορεί και τώρα απλώς κοιτάζει.
Δεν είναι που δεν ήρθες, είναι που έμαθα να περιμένω.
Η εικονογράφηση του βιβλίου, διακριτική και μεστή, λειτουργεί σαν σκιά πίσω από τις λέξεις. Ένα φως που υπογραμμίζει τη σιωπή. Εδώ ο Ζωιόπουλος μοιάζει να φτάνει στην πιο ήρεμη στιγμή του ταξιδιού του: εκεί όπου η μνήμη δεν πονάει πια, αλλά απλώς υπάρχει.
Από τον άνεμο στο βλέμμα
Αν κανείς διαβάσει τα τρία έργα διαδοχικά, ανακαλύπτει ότι δεν είναι απλώς διαφορετικά βιβλία, αλλά είναι τρία κεφάλαια της ίδιας ιστορίας. Στον Αέρα μεταλλικό ο συγγραφέας ψάχνει τη φωνή. Στα Παγωτά ψάχνει το παρελθόν. Και στο Αργεί ψάχνει τη γαλήνη. Είναι μια τριλογία άγραφη, αλλά υπαρκτή: μια βιογραφία του χρόνου μέσα από τη γλώσσα.
Η γραφή του Νίκου Ζωιόπουλου δεν προσπαθεί να πείσει. Παρατηρεί. Δεν περιγράφει τον κόσμο με στόμφο, αλλά με απαλότητα, με την ήσυχη ένταση ενός ανθρώπου που κουβαλάει τις εικόνες του χωρίς να θέλει να τις ξεφορτωθεί. Σε μια εποχή όπου η λογοτεχνία συχνά κραυγάζει, ο Ζωιόπουλος ψιθυρίζει. Κι αυτός ο ψίθυρος, μεταλλικός, γλυκός, καθυστερημένος, είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται για να θυμηθούμε ότι η αλήθεια της ζωής δεν φωνάζει. Αργεί.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Ο Νίκος Ζωιόπουλος γεννήθηκε στην Κοκκινιά και μεγάλωσε στον Λόφο Σκουζέ. Σπούδασε στην θεατρική - κινηματογραφική σχολή της Ευγενίας Χατζίκου. Ασχολήθηκε με άφθονες χειρωνακτικές εργασίες. Επίσης, ασχολήθηκε με το θέατρο, τον κινηματογράφο και την ποίηση. Έπαιξε σε αρκετές ταινίες: Ο ψύλλος, Τρικολόρε, Τι είναι αυτό;, Ο γιος του φύλακα, Μετεωρίτες, Βαρέα ανθυγιεινά, Μαχαιροβγάλτης, Χορωδία του Χαρίτωνα, Μπιλόμπα, Ακροβάτες του κήπου, Ο Όμηρος, Ταξίδι στην Μυτιλήνη, Σύμπτωμα, Ευτυχία, Φόνισσα, Δεξιώσεις κ.α. Συνεργάστηκε με σημαντικούς σκηνοθέτες: Εύα Στεφανή, Λουκία Ρικάκη, Δημήτρη Αθανίτη, Δημήτρη Κουτσιαμπασάκο, Δημήτρη Σπύρου, Ηλία Δημητρίου, Σοφία Παπαχρήστου, Εύα Νάθενα, Λάκη Παπαστάθη, Άγγελο Φραντζή, Φίλιππο Τσίτο, Γιάννη Οικονομίδη, Κώστα Γιάνναρη, Τάσο Ψαρρά κ.α. Βιβλία του που έχουν εκδοθεί, είναι τα: Αέρας μεταλλικός (t-short, 2013), Τα παγωτά φτιάχτηκαν για την κόλαση (24γράμματα, 2023) και Αργεί (24γράμματα, 2024).
