(ή αλλιώς: Ποιος είσαι όταν τα φώτα έχουν σβήσει;)
Υπάρχουν πολλά συγκροτήματα που εξακολουθούν να παίζουν μαζί απλώς από αγάπη για τη μουσική, αλλά μόλις τα εγώ αρχίσουν να υπερισχύουν είναι εύκολο να επιβληθεί κανείς λίγο περισσότερο ή να αρχίσει να φωνάζει επειδή ένα τραγούδι δεν πάει όπως το είχε φανταστεί. Όμως ο Graham Nash, παρόλο που ήταν γνωστός για τον ρόλο του ως ειρηνοποιός, δεν αστειευόταν όταν στράφηκε εναντίον μερικών παλιών του συνεργατών στους Crosby, Stills και Nash.
Το τρίο ποτέ δεν ήταν φτιαγμένο για να είναι η πιο εξιδανικευμένη εκδοχή ενός rock 'n' roll συγκροτήματος. Ο καθένας τους ήταν καλλιτέχνης με σόλο πορεία και όταν διαπίστωσαν πως τα πράγματα μεταξύ τους γίνονταν όλο και πιο δύσκολα είχε νόημα να επιστρέψουν στις προσωπικές τους διαδρομές. Ωστόσο, αν δούμε τις σχέσεις τους, ο Nash φαινόταν να είναι πάντοτε αυτός που στεκόταν στο πλευρό του Crosby, ακόμα και στις χειρότερες στιγμές.
Ανατρέχοντας στην περίοδο όπου ο Stephen Stills άρχισε να ηχογραφεί με τον Neil Young, ο Crosby και ο Nash πάντα είχαν εκείνη την ξεχωριστή χημεία στις φωνές τους όταν τραγουδούσαν μαζί. Ό,τι κι αν έκαναν, μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό αν είχαν τη σωστή ιδέα. Κι ενώ ο Nash αναγκαζόταν να αντέχει στιγμές όπου ο Crosby κατέρρεε στη μέση μιας ηχογράφησης ή μπερδευόταν με την κιθάρα του από την υπερβολική χρήση ουσιών, ήξερε πως μέσα του υπήρχε ακόμα μια μουσική ιδιοφυΐα που δεν είχε καταρρεύσει πλήρως.
Όσο κι αν υπήρχαν χαμόγελα όταν κυκλοφόρησαν το μέτριο American Dream, ο δρόμος του Crosby προς την ανάρρωση δεν τον εμπόδιζε να λέει ό,τι του κατέβαινε κάθε φορά που γύριζε από περιοδεία. Μπορούσε να κάνει μαγικά πράγματα με τον Nash, αλλά όταν κυκλοφόρησε το Encore, ο Nash άρχισε να διακρίνει ρωγμές στα θεμέλια ενός ανθρώπου που θεωρούσε αγαπημένο φίλο. Ο Crosby είχε ήδη πει σκληρά λόγια για την τότε σύντροφο του Neil Young, κι έτσι ο Nash σκέφτηκε πως θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το Encore για να τον βάλει στη θέση του, λέγοντας: «Το έγραψα για τον David Crosby. Βασικά, το τραγούδι ρωτάει: "Ποιος είσαι όταν δεν είσαι διάσημος; Ποιος είσαι όταν τα φώτα έχουν σβήσει και το κοινό έχει φύγει; Είσαι αξιοπρεπής άνθρωπος ή είσαι ένα γ@μημένο κάθαρμα;" Δεν είμαι σίγουρος αν έχω ακόμα την πλήρη απάντηση.».
Ανεξάρτητα από το πού κατέληξε ο Crosby σε αυτό το φάσμα στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Nash θεωρούσε πως η συμπεριφορά του ήταν ο λόγος που οι Crosby, Stills και Nash δεν θα επανασυνδέονταν ποτέ. Υπήρχαν για ένα διάστημα ως εμπορική μονάδα και κάποιες φορές ένωναν τις δυνάμεις τους ενάντια στη χρήση της μουσικής τους, αλλά θα έπρεπε να παγώσει η κόλαση για να καταφέρουν να αφήσουν στην άκρη τα μουσικά γάντια του μποξ και να δεσμευτούν ξανά σε έναν δίσκο. Αν και ο Nash τελικά κατάφερε να θάψει το τσεκούρι του πολέμου προς το τέλος της ζωής του Crosby, δεν υπήρχε κανένας λόγος να πιστεύει κανείς πως θα ξαναέμπαιναν ποτέ μαζί σε στούντιο. Οι δυο τους είχαν πια εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις στη δημιουργία μουσικής και παρότι αυτό είναι πλέον απόλυτα κατανοητό, είχε περισσότερο νόημα να ακολουθήσουν χωριστούς δρόμους παρά να σύρουν ο ένας τον άλλον με το ζόρι μέσα στο στούντιο.
Επίμετρο
Η ιστορία των Crosby, Stills και Nash δεν είναι απλώς άλλη μία ιστορία rock εγωισμών ή προσωπικών συγκρούσεων. Eίναι το χρονικό της αέναης προσπάθειας να συμφιλιωθεί η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα με την ανθρώπινη ευθραυστότητα. Μέσα στις φωνές τους –που όταν ενώνονταν γεννούσαν μια ουράνια αρμονία– υπήρχε πάντα η ένταση της διαφωνίας, της απογοήτευσης, της προδοσίας αλλά και της ελπίδας. Ο Graham Nash, η πιο ισορροπημένη ίσως φιγούρα του τρίο, παρέμεινε μέχρι τέλους ένας ήρεμος μάρτυρας της πτώσης και των άλλων αλλά και της δικής του. Η ανοιχτή του στάση απέναντι στον Crosby δεν δείχνει πίκρα, αλλά μάλλον τη βαθιά θλίψη που νιώθει κανείς όταν βλέπει την αγάπη να διαβρώνεται από το βάρος του χρόνου και των πληγών που δεν γιατρεύτηκαν ποτέ.
Κάποιες μπάντες διαλύονται λόγω της φθοράς. Άλλες διαλύονται λόγω της φλόγας που τις δημιούργησε. Οι Crosby, Stills και Nash ήταν πάντα μια πράξη ισορροπίας πάνω σε μια λεπτή χορδή, τεντωμένη ανάμεσα στο μεγαλείο και το χάος. Και που δεν έσπασε νωρίτερα, είναι ίσως το πιο θαυμαστό τους επίτευγμα.
Υστερόγραφο
Δεν είναι μικρό πράγμα να ρωτάς: «Ποιος είσαι όταν τα φώτα έχουν σβήσει;». Eίναι μια ερώτηση που στρέφεται τελικά προς όλους μας.
Εδώ ακούμε το τραγούδι
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε τον Graham Nash σε φωτογραφία του James McCauley
