Τα μεγάλα κείμενα έχουν σκηνοθετηθεί από τον ίδιο τον δημιουργό τους, είναι πλήρη, υποστηρίζει μια ομάδα καλλιτεχνών, που απαρτίζεται από ανθρώπους του θεάτρου που έχουν φύγει από τη ζωή. Όσο ζούσαν, όμως, είχαν αφιερώσει όλη τη ζωή τους στο αρχαίο δράμα. Υπάρχουν βέβαια πολλοί τρόποι για να παρασταθεί μια αρχαία τραγωδία. Τώρα πια, οι θεατές συγκρίνουν τις παραστάσεις αναμεταξύ τους και όχι το ίδιο το κείμενο. Υπάρχουν τραγωδίες που οι ήρωές τους είναι πιο υπερκινητικοί από άλλους. Ο Οιδίπους επί Κολωνώ, λόγου χάρη, δεν μπορεί να έχει τις ίδιες κινήσεις με τον Φιλοκτήτη, που αν και το τραύμα στο πόδι του τον εμποδίζει να περπατήσει με ευκολία, εντούτοις το πήγαινε έλα –στις σκηνές με τον Νεοπτόλεμο κυρίως– τον καθιστούν ως έναν από τους πιο υπερκινητικούς ρόλους του αρχαίου δράματος.
Η τραγωδία δεν είναι μόνο ο λόγος, είναι η συνισταμένη όλων των τεχνών. Ο λόγος είναι το μείζον στοιχείο αλλά όχι και το μοναδικό. Άλλοι, και ασφαλώς είναι οι πιο πολλοί, πιστεύουν ότι η καλύτερη σκηνοθεσία είναι αυτή που δεν είναι ορατή. Που κρύβεται μέσα στο πλαίσιο του έργου που έχει ορίσει ο τραγικός ποιητής. Βέβαια, οι σκηνοθεσίες πολλές φορές έχουν μία εξωστρέφεια στον τομέα της αρχαίας τραγωδίας και αυτό πιστεύω ότι γίνεται επειδή τα ίδια τα έργα παίζονται και ξαναπαίζονται και στην προσπάθεια να διαφοροποιηθεί η φετινή παράσταση από την περσινή, καταφεύγει ο σκηνοθέτης σε άλλα σκηνοθετικά ευρήματα. Δεν είναι άσχημο αυτό. Αρκεί βέβαια το σκηνικό εγχείρημα να μην παρεκκλίνει της υποθέσεως και γενικότερα του κλίματος του έργου.
Ο Αλέξης Μινωτής, που πίστευε ότι τα έργα αυτά είναι σκηνοθετημένα από τη γραφή τους, ίσως να εννοούσε το ίδιο, αν σκεφτεί κανείς πως την πρώτη φορά που υποδύθηκε τον Οιδίποδα ήταν το 1958 και συνέχισε και το '59, το '61, το '62, το '66, το '67, το '75, το '76, το '77, το '78, το '82, το '86 και το '89! Θα δει κανείς ότι δεν γινόταν να κρατήσει την ίδια γραμμή στην σκηνοθεσία, θα μπορούσε όμως από το πρώτο, το πιο «ρεαλιστικό» ανέβασμα, να φτάσει εν πλήρη σοφία στη μεταφυσική όψη που προβάλει ο Σοφοκλής.
Στις μικρές λεπτομέρειες σκηνοθετούνται αυτά τα έργα. Η ουσιαστική σκηνοθεσία γίνεται σε στοιχεία που δεν είναι εξωτερικά.
Στην κριτική για τον πρώτο Οιδίποδα επί Κολωνώ του '58, από τον Μάριο Πλωρίτη, λέει: «Τον ποθητό τόνο βρήκε η παράσταση κι ιδιαίτερα ο ίδιος ο κ. Μινωτής στην τελευταία σκηνή του, όταν αποχωρεί του κόσμου κι αποχαιρετά τους "φίλτατους ξένους". Οι στιγμές αυτές ήταν σίγουρα οι πιο "υψηλές" και οι πιο συγκινητικές όλης της παράστασης.» ενώ η επόμενη κριτική έρχεται το 1966 και την υπογράφει ο David Nathan: «Ο Αλέξης Μινωτής ερμηνεύει τον Οιδίποδα με παγερή, θρυμματισμένη μεγαλοπρέπεια, λες κι η ζωή ξεφλουδίζεται σιγά σιγά από πάνω του.». (Με αφορμή την παράσταση που δόθηκε στις 18-4-1966 από τον θίασο του Εθνικού Θεάτρου στο Λονδίνο, στο θέατρο Aldwych.) Η επόμενη κριτική έρχεται από τον Στάθη Δρομάζο με ημερομηνία 8-7-1975. Αξίζει κανείς να την συγκρίνει με την πρώτη κριτική, για να διαπιστώσει ότι η άσκηση του πρωταγωνιστή στα χρόνια που μεσολάβησαν έσπειραν καρπούς και ακόμα πιο επιτυχημένα αποτελέσματα. «Έστησε τον Οιδίποδα σε λιτή γραμμή που κραδαίνονταν από την αλλαγή των συγκινησιακών καταστάσεων. Οικείος στον διάλογο, απλός και ανθρώπινος στις αντιδράσεις του, με τον λόγο και την κίνηση. Το παίξιμό του ήταν τόσο ώριμο, ώστε άφηνε την εντύπωση ότι δεν είχε διδαχθεί. Κι όλα αυτά όντας υποχρεωμένος να δαμάσει το αντιθεατρικό κείμενο του Γρυπάρη. Ως πλάνης προκάλεσε την συμπάθεια και όχι τη λύπη. Ως ικέτης επιβλήθηκε στο θρησκευτικό ήθος των Αθηναίων. Ως υπερασπιστής του εαυτού του, άλλοτε τον έπνιγε το άχτι για το άδικο, άλλοτε σώρευε επιχειρήματα με τη λογική, άλλοτε έβγαζε μια αστραπή θυμού, σε τόσο βαθιά γεράματα και μπροστά στον θάνατο που θύμιζε τον τύραννο της νέας ηλικίας. Τις κατάρες του, αμετακίνητες και αμετάπειστες, τις ύψωνε σαν ρομφαίες δικαιοκρίτη για τα άδικα του κόσμου τούτου. Ο γράφων πιστεύει ότι υπήρξε η καλύτερη προσωπική του ερμηνεία στο αρχαίο δραματολόγιο.»
Για την σκηνοθεσία βλέπει κανείς ότι είναι μεν κρυμμένη μέσα στο ίδιο το έργο αλλά όταν λέμε ότι τα έργα αυτά είναι σκηνοθετημένα από τον τραγικό ποιητή, δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζονται σκηνοθέτη, αλλά μια σκηνοθεσία πειθαρχημένη που θα αναδείξει την ουσία του έργου και τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Αλέξη Μινωτή Ο ηθοποιός, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη, καθώς και από τα θεατρικά προγράμματα από τις χρονολογίες που αναφέρονται. Επίσης, από το ετήσιο περιοδικό Θέατρο του Θεόδωρου Κρίτα και από το περιοδικό Θέατρο του Κώστα Νίτσου.
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε κολάζ από στιγμιότυπα της παράστασης Οιδίπους επί Κολωνώ του 1975 με τον Αλέξη Μινωτή να ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου· όλα από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου.
