Η Ελένη Τζαγκαράκη ανήκει στη γενιά των δημιουργών που κινούνται ανάμεσα στις τέχνες, μεταφέροντας την ευαισθησία του θεάτρου και της μουσικής στον λόγο. Γεννημένη στην Αθήνα, με ρίζες από το Ρέθυμνο, φέρει μέσα της τη διπλή ταυτότητα του αστικού πολιτισμού και της κρητικής ψυχής, μια ένωση που καθρεφτίζεται έντονα στο έργο της.
Σπούδασε θεατρική τέχνη στη σχολή του Πέλου Κατσέλη, όπου μυήθηκε στην έννοια της ερμηνείας και της σκηνικής παρουσίας, και παράλληλα στο Εθνικό Ωδείο, όπου εκπαιδεύτηκε στο κλασικό τραγούδι. Οι δύο αυτοί δρόμοι –του θεάτρου και της μουσικής– έθρεψαν τη βαθιά της σχέση με τον ρυθμό, τη φωνή και τη σιωπή, στοιχεία που αποτελούν και τον πυρήνα της ποιητικής της γραφής.
Το 2018, έκανε την πρώτη της εμφάνιση στα ελληνικά γράμματα με την ποιητική συλλογή Καταχωρίσεις, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Πρόκειται για μια σειρά ποιημάτων που λειτουργούν ως μικρές εγγραφές μνήμης και συναισθήματος – στιγμές που δεν ζητούν εξήγηση, αλλά αποτύπωση. Η Τζαγκαράκη γράφει με εσωτερικότητα, αλλά και με μια σαφή αίσθηση δραματουργικής οικονομίας. Kάθε λέξη μοιάζει να έχει περάσει από τη δοκιμασία της σκηνής.
Η παρουσία της συνεχίστηκε μέσα από τη συμμετοχή της στην ποιητική ανθολογία Είναι έρωτας (Μετρονόμος, 2025), μια συλλογική έκδοση αφιερωμένη στις πολλαπλές όψεις του έρωτα – του σωματικού, του πνευματικού, του ανεκπλήρωτου. Στα ποιήματά της, ο έρωτας δεν είναι μόνο συναίσθημα, αλλά μια μορφή αναζήτησης ταυτότητας, ένα πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στο φως και τη φθορά.
Η Ελένη Τζαγκαράκη ανήκει σε εκείνους τους δημιουργούς που δεν βλέπουν την ποίηση ως αποκομμένο λόγο, αλλά ως πράξη ζωής. Ερμηνεύει, τραγουδά και γράφει με την ίδια ένταση, σαν κάθε της έκφραση να είναι μια διαφορετική όψη της ίδιας, ενιαίας καλλιτεχνικής ταυτότητας. Μέσα από τη διακριτική της παρουσία, συνθέτει έναν κόσμο όπου η ποίηση δεν είναι διαφυγή. Eίναι τρόπος να υπάρχεις.
Η νέα της ποιητική συλλογή με τον χαρακτηριστικό τίτλο Οβερτούρα, από τις εκδόσεις Μετρονόμος, έρχεται ως μια μουσική εισαγωγή σε έναν κόσμο εσωτερικό και ταυτόχρονα συλλογικό. Η ποιήτρια, που γνωρίσαμε με τις Καταχωρίσεις το 2018, συνεχίζει να υφαίνει το νήμα της ποίησης με την ίδια λεπτότητα, αλλά με εμφανή ωριμότητα και βάθος.
Αλλά η Τζαγκαράκη δεν είναι μόνο ποιήτρια. Είναι γυναίκα του θεάτρου και της μουσικής. Σπουδασμένη στη σχολή του Πέλου Κατσέλη και στο Εθνικό Ωδείο στο κλασικό τραγούδι, έχει μάθει να «ακούει» τη σιωπή ανάμεσα στις λέξεις. Αυτή η αίσθηση ρυθμού, παύσης και φωνής μεταφέρεται οργανικά στα ποιήματά της. Η Οβερτούρα είναι ένας ποιητικός μονόλογος σε πολλά μέρη, μια σύνθεση όπου η φωνή γίνεται σώμα και το σώμα μεταμορφώνεται σε ήχο. Η γραφή της είναι λυρική αλλά και ρεαλιστική, ευαίσθητη αλλά ποτέ μελοδραματική. Κινείται ανάμεσα στο ορατό και το υπαινικτικό, στο προσωπικό και το συλλογικό. Η Οβερτούρα λειτουργεί σαν ημερολόγιο εσωτερικών δονήσεων, σαν μουσική που καταγράφει τη μνήμη, τον έρωτα, τη φθορά, αλλά και την αντίσταση απέναντι στον χρόνο.
Σε ένα από τα χαρακτηριστικά της ποιήματα, η Τζαγκαράκη γράφει:
Συμπάθαμε που άφησατο σύννεφο να ξηλώσειτο άσπρο σου πουλόβερ,το τύλιξε κουβάρι και γκαστρώθηκε
Η εικόνα αυτή συνοψίζει την ουσία της συλλογής: το τρυφερό γίνεται σπαρακτικό, το καθημερινό αποκτά μυθική διάσταση. Η φθορά γεννά ζωή και η απώλεια γίνεται πράξη δημιουργίας.
Η Οβερτούρα είναι επίσης μια ποιητική τοποθέτηση απέναντι στον κόσμο μέσα από το γυναικείο βλέμμα. Η μητρότητα, η εργασία, ο έρωτας, η τέχνη, όλες οι πτυχές της ζωής μιας γυναίκας γίνονται πεδία στοχασμού και ευαισθησίας. Δεν πρόκειται για ποίηση γυναικεία με τη στενή έννοια, αλλά για ποίηση που αναγνωρίζει τη γυναικεία εμπειρία ως καθολική ανθρώπινη εμπειρία.
Ο τίτλος Οβερτούρα δεν είναι τυχαίος. Όπως στη μουσική, η οβερτούρα (overture) είναι προοίμιο, μια εισαγωγή που προετοιμάζει το έδαφος για την κύρια σύνθεση, έτσι κι εδώ, η Τζαγκαράκη προετοιμάζει τον αναγνώστη για μια βαθύτερη πορεία: μια εισαγωγή στον δικό της εσωτερικό κόσμο, που ίσως αποτελεί και προοίμιο ενός ευρύτερου έργου. Η μουσικότητα διαπερνά τη γλώσσα της. Οι λέξεις έχουν ρυθμό, οι στίχοι ανασαίνουν. Δεν είναι τυχαίο που κάθε ποίημα μοιάζει να «εκτελείται» όπως μια μικρή άρια: με εισαγωγή, κορύφωση και σιωπηλή έξοδο.
Η Οβερτούρα είναι τελικά μια ποιητική αναμέτρηση με τον χρόνο. Η μνήμη δεν είναι νοσταλγία, αλλά πράξη αντίστασης. Το παρελθόν δεν είναι καταφύγιο, αλλά έδαφος δημιουργίας. Η ποιήτρια γράφει για ό,τι φθείρεται, όχι για να το θρηνήσει, αλλά για να το σώσει. Η συλλογή αυτή επιβεβαιώνει ότι η Ελένη Τζαγκαράκη διαθέτει μια ενιαία καλλιτεχνική φωνή, όπου το θέατρο, η μουσική και η ποίηση συναντιούνται με φυσικότητα. Στον κόσμο της, η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια. Είναι τρόπος επιβίωσης, τρόπος ύπαρξης.
Η Οβερτούρα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος (2025) και αποτελεί το δεύτερο βιβλίο της Ελένης Τζαγκαράκη μετά τις Καταχωρίσεις. Μια ποιητική φωνή που συνδυάζει την απλότητα της εξομολόγησης με την πυκνότητα της μουσικής παρτιτούρας.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
