koukidaki: Σέρρα - Η ψυχή του Πόντου

Οτιδήποτε έχει περιεχόμενο ιστορικό, όπως βιβλία, ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Έτσι λοιπόν όταν έμαθα ότι θα ανέβει στο σανίδι, το βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου «Σέρρα - Η ψυχή του Πόντου» κανόνισα και πήγα να το δω.

Ο Γιάννης Καλπούζος έγραψε ένα ιστορικό μυθιστόρημα όπου υμνεί την ψυχή των Ελλήνων του Πόντου.

Η ηρωίδα του η Λεμονιά αφηγείται την ιστορία του πατέρα της Γαληνού Φιλονίδη από το 1915 μέχρι το 1962 στην Τραπεζούντα και σε άλλες περιοχές του Πόντου και της Ρωσίας. Ξεκινά από τον Ιούνιο του 1915 στην Τραπεζούντα κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Πόντιοι δούλευαν στα τάγματα εργασίας σε άθλιες συνθήκες. Ένα μικρό κορίτσι από την Αρμενία, φυγαδεύτηκε στο σπίτι του Γαληνού προκειμένου να γλιτώσει από τον Τούρκο διώκτη της. Ο Γαληνός ενώ ήταν αρραβωνιασμένος και ετοιμαζόταν για γάμο με μια νεαρή κοπέλα από την Ορντού, βλέποντας την μικρή, την ερωτεύτηκε. Και ενώ ο Γαληνός βιώνει πόλεμο συναισθημάτων για τις δυο γυναίκες, κλονίζεται η ηθική του και δοκιμάζονται οι προσωπικές τους αντοχές, η ιστορία τρέχει και γράφεται για πάντα με τα πιο μελανά χρώματα. Στο ποτάμι πια δεν τρέχει νερό. Μόνο αίμα. Οι Τούρκοι σφάζουν Αρμένιους και Πόντιους. Καταδιώκουν, σφάζουν, βιάζουν, καταστρέφουν. Παντού υπάρχουν διώκτες, καταδότες, προδότες και κατάσκοποι.

Μια φράση που αναφέρεται: «Θερίσαμε το κριθάρι. Απομένει το σιτάρι».

Ο Γιάννης Καλπούζος λοιπόν δίνει εικόνες και μας μαθαίνει την ιστορία. Μέσα από την μυθιστορία, δίνει όλα τα στοιχεία έρευνας που έχει κάνει για την γενοκτονία των Ποντίων. Με τις λέξεις του ταξιδεύουμε σε πολύ άγριες καταστάσεις, στην εξαθλίωση, στον εκμηδενισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, στη πείνα και στο θάνατο. Και όμως στη ζωή υπάρχει και η άλλη πλευρά όπως ο έρωτας και η ξεγνοιασιά.

Ο Γιάννης Καλπούζος δεν έμεινε μόνο στο βιβλίο. Θέλησε να το οπτικοποιήσει και έκανε την θεατρική διασκευή του. Ο σκηνοθέτης Σωτήρης Χατζάκης το ανέβασε στη σκηνή και η ηθοποιός Χρύσα Παπά «έγινε» η Λεμονιά. Με συνοδεία επάνω στη σκηνή την ποντιακή λύρα του Γιώργου Σαραφίδη ξεκινά την ιστορία του πατέρα της.

Η Χρύσα Παπά ντυμένη στα μαύρα υποδύεται πολλά πρόσωπα, ανδρικούς και γυναικείους χαρακτήρες και δείχνει την δυναμική της στο σώμα, στο πρόσωπο, στη φωνή. Όλη μας η προσοχή μένει κολλημένη επάνω της και η φωνή της μαζί με τη λύρα μας παρασύρει. Εκμαιεύει τα πιο έντονα συναισθήματά μας και εύκολα μας προκαλεί συγκίνηση και δάκρυα. Για μένα είναι συγκλονιστική καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Έχει πολύ δυνατές σκηνές και εκείνη άλλοτε τρυφερή άλλοτε σκληρή ξετυλίγει όλα τα δεινά των Ποντίων και των Αρμενίων. Κάποια στιγμή με δυο κινήσεις το μαύρο της φόρεμα το μετατρέπει σε παντελόνι και ξεκινά να χορεύει τη Σέρρα.

Σείστηκε το θέατρο από τα πατήματά της.

Έψαξα και έμαθα ότι Σέρρα είναι ο πολεμικός χορός πυρρίχιος των Ποντίων που χορευόταν από τα πολύ παλιά χρόνια. Επίσης λεγόταν και λάζικον.

Αυτή η παράσταση με τάραξε. Συγκλονίστηκα και έκλαψα. Έκλαψα πολύ. Δεν είμαι από τον Πόντο ή από την Αρμενία όμως αυτή η ιστορία πονάει πολύ ρε παιδιά.

Είστε ή δεν είστε Πόντιοι δεν έχει σημασία. Πηγαίνετε να τη δείτε. Αν δεν μπορέσετε να πάτε, διαβάστε οπωσδήποτε το βιβλίο. Είναι δύσκολο να βρεις τέτοιο εγχείρημα σε θέατρο και η εμπειρία είναι μοναδική. Είναι ότι πιο δυνατό και δύσκολο έχω δει μέχρι στιγμής.