Είχα μια συζήτηση πρόσφατα για τους Clash (μία από τις πιο αγαπημένες μου μπάντες) και με ρώτησαν, εάν τα καλύτερά τους τραγούδια ήταν όλα διασκευές. Όχι, φυσικά και όχι απάντησα. Με τίποτα. Πέρα όμως από την ευκαιρία για ένα άρθρο που μου έδωσαν με αυτή την ερώτηση, αυτή ήταν μία σύντομη, στεγνή και κατηγορηματική απάντηση, γιατί, πολύ απλά, τραγούδια όπως τα Guns of Brixton, Complete Control, London Calling, Janie Jones και (White Man In) Hammersmith Palais είναι όλα πρωτότυπα και είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου της εξαιρετικής δισκογραφίας των Clash.
Αν κοιτάξει κανείς λίγο βαθύτερα, θα δει κάτι πραγματικά αξιοσημείωτο: οι διασκευές των Clash, στην πραγματικότητα, στέκονται επάξια δίπλα στα αυθεντικά τους κομμάτια. Αυτό μπορεί να ακούγεται υπερβολικό στην αρχή – μιλάμε για ένα συγκρότημα τόσο σπουδαίο, που από θρύλοι του punk έγιναν μια από τις πιο σημαντικές μπάντες στην ιστορία του rock. Όμως ας δούμε λίγο το ρεπερτόριό τους.
Η πιο διάσημη διασκευή τους είναι ένα κομμάτι τόσο άρρηκτα δεμένο με τον Joe Strummer και την παρέα του που πολλοί περιστασιακοί –ίσως– ακροατές δεν έχουν καν συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται για διασκευή. Όσο εμβληματικό κι αν είναι το I Fought the Law, όσο κι αν το έχουμε ακούσει σε ταινίες και σε σειρές, η αλήθεια είναι πως το κομμάτι είχε ήδη 20 χρόνια ζωής όταν οι Clash το ηχογράφησαν το 1979. Το είχε γράψει ο Sonny Curtis των Crickets και το είχε κάνει γνωστό η μπάντα των Bobby Fuller Four. Το να πάρεις ένα rock 'n' roll στάνταρντ των '50s και να του φορέσεις punk δέρμα λειτούργησε τόσο καλά με το I Fought the Law, που οι Clash το ξανάκαναν στο αριστουργηματικό London Calling του 1979. Αυτή τη φορά με το Brand New Cadillac του Vince Taylor. Το συγκρότημα αποκαλούσε το κομμάτι «ένα από τα πρώτα βρετανικά rock 'n' roll τραγούδια», και του έδωσε μια σκιώδη, punk αισθητική που ουσιαστικά πρόλαβε τους Cramps έναν χρόνο πριν το ντεμπούτο τους.
Γιατί όμως οι Clash ήταν τόσο καλοί στις διασκευές;
Οι Clash δεν ήταν απλώς μία μπάντα. Αν κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά τι έκαναν οι αυτοαποκαλούμενοι Last Gang In Town με τις διασκευές τους, θα δούμε ένα πιο βαθύ μοτίβο. Οι περισσότερες από τις γνωστότερες διασκευές τους, όπως τα Police and Thieves, Armagideon Time και Wrong 'Em Boyo, δεν έχουν καμία σχέση με το rock 'n' roll. Αντιθέτως, είναι reggae και ska κλασικά κομμάτια των Junior Murvin, Willie Williams και Rulers αντίστοιχα. Το Police and Thieves, ειδικά, ήταν βασικό μέρος των πρώιμων συναυλιών τους και σημαντικό στοιχείο του πρώτου τους album. Και πέρα από αυτό, είναι σύμβολο δύο βασικών χαρακτηριστικών που έκαναν τους Clash μια μπάντα-φαινόμενο της εποχής της. Πρώτον, είναι απόδειξη της μουσικής τους δεινότητας, κάτι που πήγαινε εντελώς κόντρα στο κλίμα της λονδρέζικης punk σκηνής, από όπου ξεκίνησαν. Δεν ήταν απλά φωνακλάδες με τρεις συγχορδίες όπως οι Sex Pistols (αυτή είναι η γνώμη μου και αν πιστεύετε ότι έχω λάθος, να μου το αποδείξετε). Οι Clash ήταν κανονικό συγκρότημα με τεχνική, με ενέργεια και με συναυλιακή δύναμη που άφηνε το κοινό άφωνο. Δεύτερον, ήταν δείγμα του πολιτικού τους οράματος. Την ώρα που τα περισσότερα punk συγκροτήματα φώναζαν αόριστα για αναρχία και εξέγερση, οι Clash είχαν κάτι συγκεκριμένο να πουν. Με τις διασκευές σε reggae και ska και παίρνοντας μαζί τους σε περιοδεία ονόματα όπως οι Beat και ο Mikey Dread, οι Clash, πήραν ξεκάθαρη θέση ενάντια στον ρατσισμό, την εποχή που το ακροδεξιό National Front ήταν το τέταρτο κόμμα σε ποσοστά στη Βρετανία.
Άρα λοιπόν, όχι: Τα καλύτερα τραγούδια των Clash δεν είναι οι διασκευές τους. Αποκαλύπτουν όμως, πόσο ξεχωριστή μπάντα ήταν. Ίσως έδειξαν το εύρος, το πάθος και τη βαρύτητά τους περισσότερο μέσα από τα πρωτότυπα κομμάτια τους, αλλά και μέσα από τις διασκευές τους, πιστεύω! Αυτή ήταν η αναλυτική απάντησή μου στο ερώτημα που μου έθεσαν, αλλά ας περάσουμε τώρα στο άρθρο που μου έδωσαν την ευκαιρία να γράψω.
Αν υπήρξε ποτέ κάποιο συγκρότημα που να μπορούσε να ανταποκριθεί στην ίδια του την υπερβολή, αυτό ήταν οι Clash. Στο απόγειο της καριέρας τους αποκαλούνταν «Το μοναδικό συγκρότημα που έχει σημασία» και υπήρχαν στιγμές που αυτός ο χαρακτηρισμός δεν ακουγόταν καθόλου υπερβολικός. Πρωτοπόροι του punk, το ομώνυμο ντεμπούτο τους του 1977 όρισε το είδος και την εποχή και έγιναν μπροστάρηδες ενός παθιασμένου, πολιτικοποιημένου rock που ξεπερνούσε μουσικά σύνορα. Σε έξι studio albums και μερικά singles εκτός δίσκων, οι Clash έδειχναν ξανά και ξανά ότι μπορούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν.
Πριν 46 περίπου χρόνια, τον Δεκέμβριο του 1979, κυκλοφόρησε το London Calling που ήταν αναμφισβήτητα το πιο πλήρες δείγμα του εύρους, της ενέργειας και της φιλοδοξίας τους. Αν και σπάνιο για punk συγκρότημα, ήταν διπλό album, κάτι που μέχρι τότε συνηθιζόταν είτε σε live κυκλοφορίες που εκπλήρωναν συμβόλαια είτε σε prog-rock συγκροτήματα των '70s που έπαιρναν υπερβολικά σοβαρά τον εαυτό τους.
Χρειάζονταν όμως και οι τέσσερις πλευρές του βινυλίου για να χωρέσει η ποικιλία στιλ που εξερευνούσαν. Το London Calling απέδειξε πως οι Clash είχαν μετατραπεί σε ένα σπουδαίο rock συγκρότημα, που ταξίδευε με άνεση ανάμεσα σε reggae, rockabilly, ska και ένα ριζοσπαστικό punk 'n' roll. Οι μουσικές τους περιπέτειες θα συνεχίζονταν στα επόμενα albums, με dub, rap, dance και κλασικό rock να εμπλουτίζουν το ηχητικό τους λεξιλόγιο. Το London Calling φιγουράρει συχνά στις λίστες με τα καλύτερα albums όλων των εποχών.
Ας δούμε τώρα την επιλογή μου με 20 τραγούδια των Clash που θεωρώ πως είναι τα καλύτερά τους:
20. London’s Burning (1977)
Η ωμή παραγωγή του πρώτου τους album αντανακλούσε τέλεια τις ζωντανές εμφανίσεις της εποχής και την αγανάκτηση των νέων στην ύστερη δεκαετία του '70 στη Βρετανία. Η οργή του London’s Burning εκφράζει όχι μόνο το album, αλλά και το πνεύμα της χώρας τότε: πλήξη, δυσαρέσκεια και μια γενιά αποφασισμένη να σπάσει τη νωθρότητα ενός κόσμου κολλημένου στην τηλεόραση.
19. The Call Up (1980)
Το Sandinista! ήταν ή ένα αριστούργημα ή μία ρομαντική καταστροφή – ένα τριπλό album με 36 τραγούδια και άπειρα είδη μουσικής. Το Call Up, ένα αντιπολεμικό κομμάτι με αφορμή την επαναφορά της στρατολόγησης από τον πρόεδρο Carter, διασώζεται από κάθε πιθανή περικοπή και έγινε χορευτική επιτυχία στις ΗΠΑ.
18. Career Opportunities (1977)
Με σκωπτική διάθεση, το τραγούδι δείχνει ότι κάποιες «ευκαιρίες καριέρας» περιλαμβάνουν το άνοιγμα παγιδευμένων επιστολών από τον IRA. Η ειρωνεία είναι εμφανής – καλύτερα να φτιάξεις ένα punk συγκρότημα.
17. Bankrobber (1980)
Single εκτός album με έντονη dub επιρροή και αντικαπιταλιστικό πνεύμα, κυκλοφόρησε αρχικά μόνο σε εισαγωγή. Όταν βγήκε επισήμως, ανέβηκε στο No 12 στη Βρετανία.
16. I Fought the Law (1979)
Διασκευή στο κλασικό των Bobby Fuller Four, με το αδιαμφισβήτητο clash attitude. Μοιάζει τόσο πολύ δικό τους που εύκολα το μπερδεύεις με αυθεντικό τραγούδι τους (ακριβώς αυτό που έγραψα πιο πάνω).
15. Stay Free (1978)
Από το Give 'Em Enough Rope. Μια προσωπική ιστορία του Mick Jones για τον παλιό του φίλο, τον Robin Crocker. Μελωδικό, συναισθηματικό και εντελώς διαφορετικό από την ωμή ένταση του ντεμπούτου τους.
14. The Guns of Brixton (1979)
Γραμμένο και τραγουδισμένο από τον Paul Simonon. Με θεματολογία γύρω από την καταστολή, τον κοινωνικό αποκλεισμό και αναφορές στην ταινία The Harder They Come, είναι ένας ύμνος κοινωνικής αντίστασης σε reggae ρυθμούς.
13. Safe European Home (1978)
Γεννημένο από την απογοήτευση του Strummer και του Jones μετά από διακοπές στη Jamaica, αυτό το κομμάτι ανοίγει δυναμικά το δεύτερο τους album. Εδώ η παραγωγή του Sandy Pearlman λάμπει.
12. Spanish Bombs (1979)
Σχολιάζει με οργή τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ισπανία και συνδέει το παρόν με τον Ισπανικό Εμφύλιο. Ένα διαμάντι με βαθιά πολιτικό μήνυμα.
11. Rock the Casbah (1982)
Από το Combat Rock, εμπνευσμένο από την απαγόρευση της ντίσκο στο Ιράν. Χορευτικό, πιασάρικο και διεθνώς επιτυχημένο – το τραγούδι που άνοιξε τις πόρτες των charts στις ΗΠΑ.
10. Should I Stay or Should I Go (1982)
Ο Mick Jones απογειώνεται με αυτό το riff-αριστούργημα. Ήταν επιτυχία δύο φορές: αρχικά το 1982 κι έπειτα το 1991 όταν χρησιμοποιήθηκε σε διαφήμιση της Levi’s και έγινε Νο1.
9. Clampdown (1979)
Ένα από τα πιο επιδραστικά τραγούδια των Clash, μια καταγγελία ενάντια στην κοινωνική συμμόρφωση και τις προσδοκίες των άλλων. Δυναμικό, επιθετικό και φλογερό.
8. The Magnificent Seven (1980)
Ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη με freestyle στίχους. Θεωρείται από πολλούς το πρώτο βρετανικό rap κομμάτι. Ο τίτλος πιθανόν αναφέρεται στο πρωινό ξυπνητήρι, όχι στην ταινία.
7. Lost in the Supermarket (1979)
Στοχασμός πάνω στην εμπορευματοποίηση και την πολιτιστική αποξένωση. Ο Strummer φαντάζεται την παιδική ηλικία του Jones και τη μεταφράζει σε μια ευαίσθητη punk-pop μπαλάντα.
6. White Riot (1977)
Το ντεμπούτο τους single – μόνο δύο λεπτά, αλλά με τεράστια επιρροή. Συχνά παρεξηγημένο, ήταν στην πραγματικότητα κάλεσμα για πολιτική δράση των λευκών εργατικών τάξεων.
5. Train in Vain (1979)
Κρυφό τραγούδι στο London Calling, μπήκε την τελευταία στιγμή. Έγινε επιτυχία στις ΗΠΑ και αγαπήθηκε τόσο που διασκευάστηκε από Annie Lennox, Black Crowes και άλλους.
4. Complete Control (1977)
Ξέσπασμα ενάντια στη δισκογραφική τους, με παραγωγή από τον Lee "Scratch" Perry. Εμπρηστικό, οργισμένο και ένα single από τα καλύτερα τους.
3. (White Man) In Hammersmith Palais (1978)
Μετά από μια απογοητευτική reggae βραδιά στο Hammersmith, ο Strummer έγραψε ένα υβρίδιο punk/reggae με κοινωνικό και πολιτικό μήνυμα. Παίχτηκε στην κηδεία του Strummer.
2. London Calling (1979)
Το εμβληματικό τους κομμάτι. Απόλυτη αποτύπωση του φόβου, της παρακμής και του τέλους μιας εποχής. Ο Strummer ήθελε να «ακούγεται σαν να έρχεται μέσα από την ομίχλη στον Τάμεση».
1. Straight to Hell (1982)
Το σπουδαιότερο τραγούδι των Clash. Συγκλονιστικό και διαχρονικό. Από τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια στη Βρετανία μέχρι τα παιδιά του πολέμου στο Βιετνάμ, ο Strummer υφαίνει έναν ύμνο για τους ξεριζωμένους και τους παραμελημένους. Ο ίδιος το θεωρούσε αριστούργημα – και μάλλον είχε δίκιο.
Ζήτω λοιπόν οι Clash και μη μου ξαναπείτε ότι τα καλύτερά τους τραγούδια είναι οι διασκευές τους. Για το καλό του κόσμου, ας εμφανιστεί ξανά ένα συγκρότημα σαν κι αυτούς. Ιδού η Ρόδος!
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε τους Clash σε φωτογραφία Michael Putland
