Κάθε βιβλίο, στη σύγχρονη mass mediaκή κοινωνία μας, περνάει μια δημοσιογραφική φάση... ως «νέα έκδοση» ή επανέκδοση! Ως τίτλος ή κάποιο ενδιαφέρον θέμα του που γίνεται και τίτλος για εντύπωση και σχολιασμό. Ως νέες γνώσεις ή ιδέες που περιέχει ή που, από κάποια άποψη, θα μπορούσαν να προβληθούν ως καινούργιες ή αξιοπερίεργες. Ακόμα, γιατί συνδέεται με τον συγγραφέα ή βιογραφούμενο, γνωστό στο κοινό και επίκαιρο λόγω κάποιας επετείου ή κάποιου σχετικού γεγονότος.
Οι γνώσεις σαφώς εξελίσσονται, μα η λογοτεχνία περιέχει γνώση ζωής, εμπειρία ψυχών και σχέσεων, αλλά και τέχνη λόγου που ξεπερνάει την εποχή της δημιουργίας. Και αυτή όμως η λογοτεχνία, μέσα στη δίνη των εκατοντάδων εκδόσεων, υφίσταται στη συνείδηση του ανθρώπου τον κίνδυνο του εφήμερου...
Όσο περισσότερο συνδέεται με τα ΜΜΕ ο αναγνώστης, όλο και πιο πολύ επηρεάζεται από τη δημοσιογραφική αυτή άποψη του βιβλίου. Άποψη επίκαιρη και προσωρινή που σφραγίζει ανάλογα το ίδιο το βιβλίο.
Αλλά αυτή η επίδραση, ειδική και περιορισμένης έκτασης, θα ήταν επιφανειακή και προσωρινή αν δεν ενισχύονταν από μια άλλη, σοβαρότερη μορφή προσωρινότητας της όλης ζωής!
Αυτή προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο που, πελαγωμένος μέσα στα καταναλωτικά αγαθά του, που για να πουλήσουν διαρκώς αλλάζουν έστω και μορφή, συσκευασία, τρόπο προβολής... «εξώφυλλο», συγχέει τα εξωτερικά και πρόσκαιρα υλικά με τα εσωτερικά, πνευματικά και μόνιμα, που έχουν διάρκεια και χαρίζουν γαλήνη, σιγουριά, προσανατολισμό πορείας...
Όσο πιο πολύ συνδέεται ο σύγχρονος άνθρωπος με το κύκλωμα κατανάλωσης-κερδοσκοπίας, τόσο θα αισθάνεται το πρόσκαιρο κι εφήμερο της ζωής να τον τυλίγει αργά αργά και να τον πνίγει πνευματικά. Μαζί και το βιβλίο, που θα το νιώθει ξένο ή περαστικό κι εφήμερο. Ένας νέος, μοντέρνος συγγραφέας με την εφήμερη σχέση του με το βιβλίο και με τη δικαιολογία ότι είναι... τόσοι που το στερούνται, συμβουλεύει, καμαρώνοντας για τον αλτρουϊσμό του: «Μην κρατάτε κανένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη σας! Το εφαρμόζω πάντα κι αισθάνομαι όμορφα...».
Ύλη και πνεύμα έχουν μια στενή εξάρτηση, όσο και ιεράρχηση. Ούτε η περιφρόνηση της πρώτης, ούτε η παραγνώριση και ο παραμερισμός του πνεύματος, στη θέση του διακοσμητικού στοιχείου της ζωής, θα επανέφεραν την ισορροπία που φαίνεται να έχει κλονισθεί σοβαρά.
Ας θυμηθούμε: Πνεύμα δεν σημαίνει πένα! Αλλά στην πηγή του βρίσκουμε όλες εκείνες τις ιδιότητες –ελευθερία, ειλικρίνεια, τόλμη, ηθική, καλοσύνη, κατανόηση, αγωνιστικότητα– που κάνουν τον άνθρωπο, Άνθρωπο και τον πολιτισμό, Πολιτισμό!
Ο τεχνικός πολιτισμός –civilization– «τρέχει» με ταχύτητα πυραύλου, ενώ ο πνευματικός –culture– περπατάει με ταχύτητα χελώνας.Τσιριντάνης, 1960
Π.Δ. Ροζάκης και Ένθη Κουιρίνη
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε Το βιβλίο της θάλασσας του David Burliuk
