Άγιος Νεόπλουτος

Διάλογος με τον Πεσσόα

Απέναντι στο βιβλίο της ανησυχίας

Γιάννη Σμίχελη

Ντρέπομαι για το παιδικό και το πρώιμο εφηβικό παρελθόν. Σαν να ήμουνα παπαδοπαίδι. Δεν ήταν μόνο η λειτουργία της Κυριακής, στην οποία με στέλνανε στο ιερό να συμμετάσχω στην συνοδεία των παπάδων με λαμπάδες, εξαπτέρυγα και κεριά, μάλιστα ο ευνοούμενος πιτσιρίκος ήταν αυτός που κράταγε το θυμιατό, για να το πάρει ο πρωτοστάτης ιερέας και να καθαρίσει τα ηθοψυχομυαλά μας με την μέθοδο του καπνού και της μαστούρας σαν να ήταν μελισσοκόμος που εποφθαλμιά τον κόπο των ενεργειακών μας πεδίων, αλλά έπρεπε να παρευρίσκομαι σε όλες τις εορτές, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα – έχω κάνει εγώ ποδαρόδρομο ως συνοδός επιταφίου! Το βάπτισμα του πυρός είχα πάρει στον Κορυδαλλό, στους Άγιους Ταξιάρχες, να σας δίνουν φώτιση, που μας τσαμπούναγε και η μάνα μας, η βιολογική, αυτή που είναι μέχρι και σήμερα η πεφωτισμένη της φραγκοφονίασης. Δεν υποψιάζεται κανένας πόσα έχει στην μπάντα και πού τα έχει καταχωνιασμένα, πιθανόν ο αδελφός μου να την τουμπάρει ή να την οσφραίνεται σαν λεφτολαγωνικό. Η πιο αξιότιμη και περήφανη πράξη της παιδικότητάς μου ήταν όταν με προσκάλεσε η γειτονοπούλα –να ήμουν οκτώ– και με έβαλε να ξαπλώσω δίπλα της, με σκέπασε με μια κουβέρτα κι αρχίζαμε να παίζουμε το ανδρόγυνο. Ούτε τον γιατρό, μήτε τον αστυνομικό, ανακριτή, τον σωματελεγκτή. Κατευθείαν στο ψητό. Μου έμεινε. Και ήταν ωραίο κοριτσάκι. Ψηλό, κάστανο, με μακριά μαλλιά. Ακόμη το θυμάμαι και το λιμπίζομαι. Όταν πήγα στο σπίτι δεν ήθελα να πλύνω τα χέρια μου, τα μύριζα εκστατικός από την υγρασία της. Πλύνε τα χέρια σου κι έλα να φας. Φώναζε η βιολογική μάνα μου και εισέβαλε η τσιριχτή φωνή της στον καμπινέ προκαλώντας μου ταράκουλο. Εκεί η μύτη, να με υποβάλλει στην αποτροπή της διαγραφής των αποδεικτικών στοιχείων. Σαν να ήθελα για πάντα να κρατήσω το άρωμά της. Λοιπόν, απίστευτα βαρετά τα παπαδάκια. Ήταν μάλιστα και πολλά φραγκάτα, ο Άγιος στις αρχές του ογδόντα ήδη είχε καμπόσους τυφλοπαραλήδες, άφραγκοι οι δικοί μου, οι άλλοι Adidas, Nike, και μεις με τρύπια παπούτσια. Τι μυαλό αυτός ο Προυστ, πού να πιάσω την περιγραφική του δεινότητα. Μου έρχονται αστραπιαία εικόνες αλλά δεν βρίσκω το νόημα, την αξία της λεπτομερειακής παρουσίασης και σκιαγράφησης, αντίθετα μου αρέσει ν' αφήνω το υποσυνείδητό μου να με οδηγεί, εκεί βρίσκεται η διαίσθηση, κρυμμένη στην θολούρα του, σ' ένα νέφος μυστηριακό και μυστηριώδη, δεν ξέρεις τι θα σου ξεφουρνίσει και υποκλίνεσαι κιόλας στο μεγαλείο του. Το ασυνείδητο είναι το σύμπαν, το υποσυνείδητο η ατμόσφαιρα και το συνειδητό η υδρόγειος. Όλο μπούρδες λέγαμε πίσω στο ιερό ή στο γραφείο. Φιλάγαμε και τα χέρια των ιερωμένων, ζητάγαμε και την ευλογία τους, επιτακτικά, όχι μαλακίες. Μια φορά με βάλανε να εξομολογηθώ, υποψιάζομαι τώρα τον λόγο μετά από σαράντα πέντε χρόνια. Έριξαν άδεια να πιάσουν γεμάτα, αλλά εγώ τα έπαιρνα όλα αθώα και τα έκανα κι αγαθά. Δεν είχα το πονηρό στον νου μου. Η φύση δεν έχει ηθική, ιδεολογία και κοσμοθεωρία. Θα επανέλθω σ' αυτό.

Το φως ταξιδεύει, καμωμένο από ανθρώπινα άκρα, κάτι αλαβάστρινες μπουτάρες φωτοβόλες λείες και λαγνοσχηματισμένες, το φως ελκύεται από τη βαρύτητα και φέρεται σαν πέος, φυσικό διαστημόπλοιο, κομήτης πούτσος με το σπέρμα του να εκπυρσοκροτείται μέσα στις μαύρες δίνες οπές των μουνιών του σύμπαντος, τα βυζιά ταξιδιάρικοι πλανήτες κομψοτεχνήματα του σύμπαντος αναβλύζουν το γάλα τους σαν συντριβάνια, πίνω, και σου χαρίζω, και πίνεις, και σου τον παίζω, και γλύφω το αιδοίο της ηλιακής φωταψίας, δεν καίγομαι, ούτε λιγώνομαι, σε κάνω και χύνεις το σπέρμα σου στα ταξίδια των ονείρων του πλανητικού σχηματισμού της καθολικής γλώσσας της αρμονίας. Διαστέλλεται η ιδέα της αλήθειας μέσα στα σκούρα μαλλιά της σκοτεινής ομορφιάς σου και γεννιέται η πυγολαμπίδα της χαρά μας καθώς πίνουμε τα υγρά μας με την ηδυπάθεια του αστέρα της γεννήσεως των εκλείψεων.

Ήμουν ερωτευμένος και με τους δυο. Σαν να ήταν μια ενότητα, το ενιαίο της απολυτότητας στα ανθρώπινα μέτρα και σταθμά. Τότε κατάλαβα ότι θα μπορούσα να είχα γίνει αμφισεξουαλικός αν δεν είχα λάβει την τόσο αυστηρή χριστιανική αγωγή ώστε τον ομοφυλοφιλικό έρωτα να τοποθετήσω στα πλατωνικά επίπεδα ενώ την σεξολαγνεία να την μετουσιώσω σ' ένα αχαλίνωτο γράψιμο. Ο Άκης Πάνου με τους σκοτεινούς έρωτές του ήταν το φανάρι του δικού μου σκυλίσιου Διογένη στον λαβύρινθο της ανθρώπινης υποκρισίας ώστε να μπορώ να επιλέξω τον μοιραίο έρωτα που θα με απελευθέρωνε. Γιατί υπάρχουν και εκείνοι οι φονικοί ή σαρκοβόροι ή χυδαίοι. Έναν τέτοιο βίωσε εκείνος και δεν μπορούσε να τον αντιμετωπίσει στις διαστάσεις του. Και δεν τον έκανε τελικά τέχνη, ζωγραφική, εικόνες που δεν θα τρόμαζαν αλλά να μπορούσαν να αφήσουν έκθαμβους τους θεατές. Αν τον είδα δυο φορές στη ζωή του να λυγίζει και να κλαίει ποταμός, ήταν στην δεύτερη φορά όταν τον ξύπνησα με την δίκη μου ερωτική περιπέτεια στην οποία ήταν μάρτυρας και παρατηρητής της ώστε να μου ψελλίζει μέσα σε κυριολεκτικό αναφιλητό το πιο σκοτεινό τραύμα που του άφησε η δίκη του μοιραία ερωτική σχέση. Ναι, αν γινόταν σε μια άλλη ζωή, αν είχα την φιλελεύθερη αγωγή των Γερμανών, κυρίως αυτών της Κολονίας, θα τον μπορούσα να ζήσω μαζί του για πάντα. Του την έπεσα μια φορά όταν ήμουν ολομέθυστος, όταν το μαχαίρι της μοιραίας γυναίκας της ζωής μου είχε ήδη βυθιστεί βαθιά στα σπλάχνα μου και δεν εμπιστευόμουν πια θηλυκό ον, όπως εκείνου από το χέρι της δίκης του τρελής, ξεσάλωτης, τερατοπάλαβης, κατά κυριολεξία, αγάπης. Μήπως τελικά υπάρχει και η κατηγορία των ανδρών που γίνονται ομοφυλόφιλοι λόγω τραυμάτων από γυναίκες; Εγώ σώθηκα από τύχη γιατί η δική μου αχάριστη και εγωμανής ήταν λογικά ιδιοτελής και επιπλέον χάρη στη δική μου αυστηρή θρησκευτική αγωγή δεν έδωσα περιθώρια στο παράταιρο της ψευδοελευθεριότητας. Δεν πηγαίναμε ούτε για κοινοβιακή συμβίωση, κάτι σαν αναρχοοικογένεια, μήτε για γάμο, αλλά γαμήλιο καρκίνωμα. Η σύζυγός του ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτόν, με ρομαντικό ρεαλισμό. Να παραπαίει αλλά να κρατιέται σε μια παράλογη λογική ηθική επιβίωσης. Και αυτή την ερωτεύτηκα. Όχι, δεν θα ήθελα να ήμουν με τον κάθε άνθρωπο που με ελκύει. Με αυτούς τους δυο απέκτησα ένα αιώνιο δέσιμο, κι ας μην έχουμε βρεθεί για πολλά χρόνια, στα νιάτα μας μεταξύ μας ειπώθηκαν τα πάντα, και ήταν ζήτημα ψυχικού σθένους και τύχης αν θα υλοποιούσαμε τις ιδεολογικές συνθέσεις μας. Κυριολεκτικά την γλίτωσα λόγω τάσης φυγής και καλοτυχίας μέσα στην απελπισία μου. Και δεν ντρέπομαι, τους αγάπησα τόσο πολύ που όταν τους είδα να συμβιβάζονται και να μην συνεχίζουν να μονομαχούν αρσενικό θηλυκό στο σχοινί του ερωτικού πάθους και να υποκύπτουν στα ήθη και έθιμα του συμβατικού γάμου των ζόμπι, δεν τους ξαναμίλησα. Εγώ ο ίδιος που ήμουν ο κουμπάρος τους την ίδια στιγμή με αηδίασαν και λυπήθηκα τόσο που έμεινα μόνος με τις ιδέες του ασύμβατου ονειροπόλου, ενώ μου είχαν παραδώσει τα σκήπτρα της έμπνευσης που μου είχαν αφυπνίσει. Νέος Κόσμος, Εξάρχεια, Πατήσια, Κορυδαλλός. Το δρομολόγιο των συζητήσεων, αναζητήσεων, καυγάδων, συγκρούσεων. Όλη η φοιτητική ζωή μου στην Αθήνα περνά από την Συγγρού, στην Πατησίων, σε Κηφισό και Πέτρου Ράλλη. Με κοινωνιολογία, ζωγραφική, πολιτική κι έρωτες, επιβάτες σε μια βέσπα να τσακώνονται με τα alter ego τους σκάβοντας έναν υπόγειο ποταμό στα σώματα δυο εφήβων που γίνονταν άντρες αλλά όχι της εποχής και κοινωνίας τους μα της ελεύθερης διανόησης για δράση, η οποία ήταν αποκλεισμένη από τις τσέπες και τα χαρτονομίσματα της σκέψης του περίγυρού τους. Ήμασταν καταδικασμένοι και αναπόφευκτα οι νικητές. Και αυτός καταγόταν από τον Άγιο Νικόλαο και είχε ακριβώς την ίδια σχεδόν άποψη με μένα τουλάχιστον μέχρι τα τριάντα. Μετά δεν του ξαναμίλησα γιατί από έφηβος της εξέγερσης, κνίτης και ζωγράφος θαυμαστής της ρωσικής πρωτοπορίας και του νατουραλισμού, ενέδωσε σε όσα καταδίκαζε με πάθος στην εφηβεία του, ενώ εγώ έκοβα τον ομφάλιο λώρο με όσα μου είχαν γίνει βραχνάς εξαιτίας της οικογενειακής εξάρτησής μου. Η γυναίκα του ήταν από τα πιο αλλόκοτα πλάσματα, βυθισμένη στην παρορμητικότητα, την περηφάνια και τη μαχητικότητα. Δίχως το μυαλό του δεν θα έβγαζε ποτέ άκρη με τον εαυτό της. Ζούσαμε τους ομηρικούς καυγάδες τους στον απόηχο των Βαμμένων κόκκινων μαλλιών του Μουρσελά. Είχε τη φαντασίωση ότι έμοιαζε στην Καραμπέτη και μας είχε ψιλοψήσει. Αλλά ο μικροαστικός γάμος, η κεντροαριστερή στροφή τους και ο φιλελεύθερος καθωσπρεπισμός τους τίναξαν στον αέρα όλο το concept της επαναστατικής νεότητάς τους. Ο έρωτας δεν είναι αναγκαία σεξουαλική επαφή και δεν έχει λογική. Μπορεί να είναι έμφυλος ή άφυλος, σίγουρα είναι αυθόρμητος, παρορμητικός, άλογος κι όχι παράλογος, όταν κάποιος παραλογίζεται στον έρωτα, πια δεν είναι έρωτας αλλά εμμονή, παύει να είναι πόθος και πάθος και γίνεται παθολογία, ο έρωτας είναι τρέλα αλλά η αρρωστημένη κατάστασή του γίνεται παράκρουση, σχιζοφρένεια. Επίσης, ο έρωτας είναι επικίνδυνος όταν παύουν να είναι και οι δύο εραστές ερωτευμένοι, όταν η συμμετρία της έλξης ανατρέπεται και μεταλλάσσεται σε ασυμμετρία συναισθημάτων, επιδιώξεων, τρόπων σκέψης, ενδιαφερόντων. Δεν υπάρχει κάποια ορθολογική απάντηση στην έλξη δυο ανθρώπων εκ των προτέρων, η εκλογίκευση ακολουθεί πάντα όταν διαλυθεί το νέφος της μέθης. Ουσιαστικά είναι μια απελευθερωτική κατάσταση με καταστροφικές συνέπειες αν απουσιάζουν άμυνες μπρος στις παθογένειές της. Ο έρωτας είναι θάνατος όλο ζωή, στο συμβατικό πλαίσιο όμως κάθε κοινωνίας είναι επικίνδυνος γιατί ανατρέπει τις νόρμες της. Αν ακολουθούσαμε τους έρωτές μας θα είχαμε μάχες δίχως πόλεμο, ένταση άνευ βίας, ορμή χωρίς ισοπέδωση, ζευγάρια και οικογένειες δίχως γάμους και δεσμούς, πηγές έμπνευσης δίχως κτήματα και κατακτήσεις, ελευθερία κι αναρχία με φυσική ηθική, ισότητα, δικαιοσύνη, χωρίς καταστολή, απουσία επιβολής. Ο έρωτας προλειαίνει τον δρόμο για την αγάπη γιατί ούτως ή άλλως διαρκεί τόσο όσο χρειάζεται για να ανακαλύψουμε το όμορφο και να πλάσουμε την αισθητική της ελευθερίας και της δημιουργίας. Με τον έρωτα βυθιζόμαστε στα εσώψυχά μας, με την αγάπη απελευθερώνουμε την ενέργεια για την εναρμόνισή μας με το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον. Είναι οι δυο φάσεις της αυτοσυνείδησης, εσωστρεφή κι εξωστρεφή. Για να αναπτυχθούν πλήρως προϋποθέτουν παιδεία, τέχνη, φροντίδα, κοινοβιακό, κομμουνιστικό και κοινωνικοφιλελεύθερο πνεύμα.

Γεννήθηκα εξαρχής διχασμένος, σχισμένος και μοιρασμένος με μόνη δύναμη την νοοσυναισθηματικότητα επιβληθείσα επί της συναισθηματικής νοημοσύνης να κεντά τους διαδρόμους και τις διαδρομές πτήσεων των μερών μου ώστε να συγκρούονται στον αέρα για την απαραίτητη ώσμωση και μια νέα άγνωστη ένωση εντός μου στο εξωτερικό περιβάλλον να συντελείται. Είμαι διαρκώς ένας άλλος για να διαφεύγω αιώνια από τις φοβίες της μητρικής κοιτίδας, γιατί οι εμμονές έχουν μεγαλύτερη δύναμη στη ζωή από την κληρονομημένη αποστροφή για την επίγεια συγκεκριμένη ζωική κατάσταση του ανθρώπου. Ο νεάνθρωπος, εκείνος ο οικοάνθρωπος που θα μεταμορφωθεί σε κοσμάνθρωπο για να ενωθεί με το σύμπαν, αυτό που είναι η διάσταση της φαντασιακής αιωνιότητάς μου. Σιγά μην τους χαρίσω ολόκληρο τον εαυτό μου να τον πλιατσικολογήσουν οι αντίχριστοι, αυτοί που υποκλίνονται στον Χριστό υποκριτικά κι επιτήδεια, οι επιτηδευμένοι πιστοί της πίστης, αυθεντικά όρνια που τίποτα το διαβολικό δεν διαθέτουν και μήτε κάτι ιερό παρά μόνο το μαγάρισμα των συμφερόντων. Το μήλο της γνώσης και το φίδι είναι αθώες περιστερές μπροστά στους λιμοκοντόρους της υποκρισίας, στους επιτηδευματίες της προσποίησης, γιατί σε τελική ανάλυση βρίσκονται θαμμένα στα δαντικά τάρταρα της κόλασης στην αέναη τιμωρία του διαρκούς γνωσιακού πειραματισμού. Οι πιο επικίνδυνοι κι εκμαυλιστές της αυθεντικότητας δεν είναι οι φονιάδες και οι εγκληματίες, αυτοί κάποτε συλλαμβάνονται, καταδικάζονται και φυλακίζονται, αλλά αυτοί που, καρφωμένοι στον καναπέ τους, απολαμβάνουν να παρακολουθούν με περιέργεια και αγωνία τις αστυνομικές ταινίες με θέματα τα εγκληματικά θρίλερ. Είναι αυτοί που έχουν εκχωρήσει το δολοφονικό τους ένστικτο στο ατομικό τους συμφέρον και το υπηρετούν με την ευλάβεια του θρησκευτικού πιστού, υποκρινόμενοι τους αμαρτωλούς με το κυνικό πνεύμα να επικρατεί την κατάλληλη στιγμή της κρίσης. Ναι, μιλάω για την συντριπτική πλειονότητα των σύγχρονων ανθρώπων. Τους ατομικιστές.

Ο πατέρας μου, ο μόνος που σεβάστηκε εν μέρει την ιδιαίτερή μου φύση, αφού ηττήθηκε κατά κράτος σε όλες τις κόντρες της εφηβείας και μετεφηβείας μου, προσπάθησε να με στριμώξει με την προοπτική του ρεαλισμού για μια άνετη ζωή κι εκεί κυριολεκτικά είδε τον διάολο σε παροξυσμό. Γιατί πολύ απλά δεν ήθελα τίποτα βολικό και εύπεπτο, ώστε να με κάνει να νιώθω πετυχημένος. Δεν γούσταρα με τίποτα να διακριθώ στο πλαίσιό του. Μπορεί αυτός να βίωσε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη φτώχεια, να κράτησε στοιχειωδώς το κεφάλι του ψηλά χάρη στην συνδρομή του στην αντιστασιακή δράση του παππού μου, ως μέλος της εθνικής οργάνωσης Κρήτης, αλλά από την νεότητά του το πενήντα και μετά ξεκίνησε μια πορεία όπου διαρκώς υποκρινόταν κάτι που ποτέ δεν ήταν. Κατά βάθος ήταν όσα πάνε κι όσα 'ρθούνε, και όσο μπορώ, ζω, δουλεύω και γλεντάω, επιπλέοντας στην επιφάνεια της θάλασσας, δίχως ποτέ να επιδιώξει τη διαμόρφωση μιας σεβαστής έστω προσωπικότητας όπως εκφραζόταν αυτή στη μητέρα του η οποία διατηρούσε το κριτήριο της λαϊκής σοφίας σε υψηλό βαθμό. Ήταν ευπροσήγορος, ευδιάθετος κι ευχάριστος, άνθρωπος της παρέας, στο μέτρο του ατομικού συμφέροντός του σε πλαίσιο επιβίωσης, αλλά ποτέ δεν τόλμησε να περάσει το όριο για να προβληματιστεί. Γίνονταν και δολοδιάολος, εκρηκτικός σε στιγμές διακυβευμάτων, ανταγωνισμών, υπονομεύσεων και απειλών. Το μεγάλο του πρόβλημα με μένα ήταν ότι ψαχνόμουνα τόσο πολύ, σε σημείο να μην μπορεί να βγάλει άκρη μαζί μου κι όταν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να μου επιβληθεί λόγω των δικών μου αποτυχιών και των δικών του χειριστικών μεθόδων, τότε στο πεδίο δράσης του ξεκίνησα έναν βομβαρδισμό για να ισοπεδώσω όσα έκρινα πως εμπόδιζαν την ελεύθερη έκφραση της απελπισίας του ηττημένου εαυτού μου. Δεν ήταν πως ακολουθούσα τη λογική της αντίθεσης αλλά της σύγκρουσης ως προς τον στόχο με τη χρήση των ίδιων μέσων. Ενώ αυτός υποδυόταν τον ευέλικτο και διπλωμάτη, τον ρεαλιστή και ευπροσάρμοστο, εγώ ήθελα να είμαι ο εστιάτορας επαναστάτης που να προκαλώ διαρκώς τους πελάτες μου με το να τους ξεγυμνώνω μπρος στον ίδιο τους τον καθρέπτη. Επιπλέον, δεν ένιωθα μικροαστός παρότι υιοθετούσα συμπεριφορές του, γιατί πολύ απλά δεν φαντασιωνόμουν πως θα βγάλω λεφτά. Μου αρκούσε να ζω τόσο όσο να μπορώ να επαναστατώ και να υπονομεύω την παγιωμένη νοοτροπία της ξεπέτας και αρπαχτής. Χαιρόμουν να τους μαζεύω όλους με το πάμφθηνο και ποιοτικό φαγητό μου τον πέντε έως δέκα ευρώ και να τους κάνω διαλέξεις όλων των ειδών ώστε να τους πετάω στα μούτρα τους την ρηχότητα του τρόπου ζωής τους. Γιατί όλα στο Άγιο Νικόλαο σχετικά με την ποιότητα ήταν κομμένα και ραμμένα στην κερδοσκοπική λογική, έτσι ώστε τίποτα το ποιοτικό να υπάρχει με εξαίρεση τη Σαλώμη, το μπαρ, και το Περίπου πολυχώρος καφέ, τα δυο στέκια μου. Και αυτά βασικά φυτοζωούσανε. Αν δεν είχε έρθει η κρίση χρέους το δέκα θα τα είχα καταφέρει και θα παρέμενα έως μια εξαίρεση φιγούρα, ένας τύπος εκτός προγράμματος, σαν ένα δέντρο που από τα άγνωστα δάση έπιασε στο κέντρο της πόλης και παρουσιάζεται ως αξιοθέατο. Όμως η χρεοκοπία αυτή ήταν η δίκη μου μεγάλη ευκαιρία και δεν θα έβρισκα άλλη, ουσιαστικά μου έθεσα το δίλλημα ή τώρα ή ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Είναι αλήθεια πως δεν συμβιβάζομαι. Δεν νερώνω το κρασί μου και αυτό δεν το κάνω λόγω πεποιθήσεων αλλά ιδιοσυγκρασίας. Μου βγαίνει από μέσα μου, από τότε που ξεμύτισα σ' αυτόν τον κόσμο. Δεν κάνω πίσω, δεν φτηναίνω τις προσδοκίες μου, δεν πουλιέμαι, δεν εξυπηρετώ και δεν δέχομαι εξυπηρετήσεις. Ό,τι είναι θα το κερδίσω με το σπαθί μου, όχι από μια ιδιοτροπία και καύχημα, αλλά γιατί δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Είμαι ικανός να παραμένω στο περιθώριο και όταν η διαίσθηση μου πει τώρα δώσε μια και πέταξε ψηλά, να το κάνω δίχως δισταγμό. Και για κανένα αντίτιμο δεν θα υποκύψω στον πειρασμό ν' ανταλλάξω την υπέρβαση με τη βόλεψή μου. Προτιμώ να καταποντιστώ παρά να ενδώσω σε πειρασμούς εξαγοράς. Διαπραγματεύομαι πάντα για να κερδίζω χρόνο ώστε να βρίσκω διέξοδο στην απόπειρα περιχαράκωσής μου. Σαφώς και δεν θα πάω με το κεφάλι στον τοίχο, παρότι φαίνεται πως το κάνω, αλλά μέχρι εκεί που οι άλλοι παραμερίζουν για να περάσω και λίγο πριν το κρανίο μου θρυμματιστεί πατάω φρένο. Η σκέψη μου είναι τόσο δυνατή ώστε να μου επιτρέπω ριψοκίνδυνους χειρισμούς και δράσεις γιατί μπορεί εναρμονισμένη με την διαίσθησή μου να με προστατέψει. Ακριβώς για τούτο τον λόγο δεν φοβάμαι να με παρουσιάζω όπως είμαι, έχοντας υπόψιν πως πάντα από τα σωθικά μου θα ξεπροβάλουν νέα στοιχεία και πτυχώσεις που, ως δια μαγείας, θα με κατευθύνουν σε μια ολοκλήρωση που είναι από πριν προσχεδιασμένη κι άγνωστη αλλά απίστευτα οικεία. Δεν γίνεται να γίνομαι κάτι άλλο πέρα από αυτό που είμαι ως εαυτός μου. Δηλαδή η υποκειμενική ολότητα της καθολικής διαφορετικότητας.

Μ' έχουν ποτίσει μέχρι το μεδούλι. Ξεπηδάνε οι εξιστορήσεις και οι μνήμες σαν εικόνες αιμοδοσίας. Είναι το ημερολόγιο του καπετάνιου διαρκώς στο πίσω μέρος του μυαλού μου και το ξεφυλλίζει ο εγκέφαλος ανά πάσα ώρα και στιγμή ανάγκης. Να, μόλις τώρα που ζω ένα περιστατικό κρυπτορατσισμού και ακραιφνούς εθνικισμού, τους έχω όλους μπροστά στα μάτια μου και με εμπνέουν. Πόσο βολικό είναι να συγχωρείται ο ναζισμός με ένα συνδυασμό νοητικής ανεπάρκειας με ψυχασθένεια, για να καμουφλάρουν οι υποτιθέμενοι φυσιολογικοί τις δικές τους ακροδεξιές αντιλήψεις! Και όλα στον βωμό της καλοπέρασης του ασθενούς, λες και η άνεσή του δεν μπορεί να συνδυαστεί με μια στοιχειώδη ηθική αγωγή περί ανθρωπισμού. Ήδη έχω ξεσπαθώσει και έπεται συνέχεια. Σιγά μην τους χαριστώ. Ο Ρουκούνης γράφει σαν μικρό παιδί το ημερολόγιο της εξορίας του, με τέτοιο ρομαντικό πραγματισμό, τύφλα να 'χουν οι συγγραφείς. Αποπνέει ζωή, ένα σφρίγος σοσιαλιστικού ρεαλισμού υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες. Μετά τον πόλεμο και ως νικητής οπλαρχηγός, θα υποστεί διώξεις, καταδίκες, κακουχίες, βασανισμούς και αυτός κεντά τα περιστατικά αυτής της κατάστασης με πευκοβελόνες ηλιακού φωτός. Αγρότης άνθρωπος, του δημοτικού, τα γράμματα του μοιάζουν σαν ιερογλυφικά και στην Ανάφη, τι κι αν ήταν καταξιωμένος αγωνιστής, έπεσε με τα μούτρα στη μελέτη του μαρξισμού. Αυτοί που έχουν ξοφλήσει τον ουμανισμό θα τον συναντούν από όλες τις μπάντες για να τους συνθλίψει μεταμορφώνοντάς τους από θηρία σε ταπεινούς ανθρώπους. Ένας γεωργός με τα λιγοστά μέσα επιβίωσης δεν δείλιασε, δεν κιότεψε, πάλευε από τα νιάτα του για τα δικαιώματα των φτωχών. Και τι αγράμματος που ήταν, η ζωή τον δίδασκε το δίκαιο και ο αγώνας απαιτεί πάλη, ευστροφία, έστηνε τοπικές οργανώσεις σε κρούστα και κριτσά, ήδη πριν από τον Παγκόσμιο Πόλεμο, οργάνωνε τους συγχωριανούς και συμπατριώτες του να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή, και αυτόν τον τρόπο αγωνιστικότητας τον ακολουθεί κι όταν τον έχουν πια εξορίσει και πάλευε να μην πεθάνει από την πείνα, δεν ενήργησε για την πάρτη του, δεν υπέγραψε με δικαιολογία την οικογένειά του με τα δυο ανήλικα αγόρια, δεν επιδίωξε αξιοπρεπή συμβιβασμό βασιζόμενος στους φόνους της μάνας και αδελφής του από τους κατακτητές εξαιτίας της δικής του αντιστασιακής δράσης, όχι, δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις, ούτε επαναπαύθηκε στις δάφνες των θυσιών του, ντουγρού για την επανάσταση και τα παιδιά του όταν πια τον χαιρετούσαν για τελευταία φορά αυτός δεν κλαιγόταν μήτε μεμψιμοιρούσε, τα έπαιζε στα πόδια του φρουρούμενος από τον χωροφύλακα. Παρέμενε διαρκώς άνθρωπος. Τι μούτρα να είχε ο Μπαντουβάς όταν τον δολοφονούσαν οι δικοί του; Αυτός που ήταν συμπολεμιστής του στην Βιάννο, σύντεκνός του, πώς θα ένιωθε που μια τόσο άδολη και ανθρώπινη καρδιά έπνιγε, πώς θα ένιωθε όταν εξαφάνιζαν το κουφάρι του από προσώπου γης; Πρέπει κάποιος να είναι ένα απίστευτο κτήνος για να σωριάζεται μια γυναίκα, μάνα με δύο παιδιά, στα πόδια του παρακαλώντας για μια στάλα κουβέντα περί της κατάστασης του άνδρα της κι αυτός, βουβός και πέτρινος, να την προσπερνά. Τίποτα δεν μένει ατιμώρητο και η πιο δόλια αδικία πληρώνεται με τρόπο πολύ άγριο κι εντελώς σκοπίμως απρόοπτα.

Copyright © Γιάννης Σμίχελης All rights reserved

Πρώτη δημοσίευση

Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε πίνακα του Θανάση Μυλωνά.

Το πεζογράφημα αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου του Γιάννη Σμίχελη Άγιος Νεόπλουτος: Διάλογος με τον Πεσσόα - Απέναντι στο βιβλίο της ανησυχίας, που δημοσιεύτηκε σε 42 μέρη στο koukidaki.gr από τις 25 Απριλίου 2025 και κάθε Παρασκευή. Ξεκινήστε την ανάγνωση από εδώ ή συνεχίστε στο επόμενο.