Το αρχαίο δράμα έχει απασχολήσει πολλούς ανθρώπους του θεάτρου που το υπηρετούν ή που το θαυμάζουν. Το να εντρυφήσει κανείς στα μεγάλα αυτά κείμενα είναι πολύ δύσκολο. Δεν είναι μόνο οι χαρακτήρες που έχει να μάθει, ούτε μόνο η ιστορία της εκάστοτε τραγωδίας. Είναι η εποχή που γράφτηκαν, που μας είναι –σχεδόν– άγνωστη. Έχουν βέβαια διασωθεί πολλές μαρτυρίες αλλά η απόσταση εξακολουθεί να είναι μεγάλη και ο ακριβής τρόπος ζωής άγνωστος. Έλεγε ο Αλέξης Μινωτής ότι ο τραγωδός συχνά γεννά επιφυλάξεις. Εννοούσε μάλλον ότι την ίδια στιγμή που έκανε δικά του τα σπουδαία αυτά έργα, είχε και μια μικρή αβεβαιότητα για την εποχή και για όλους αυτούς τους αιώνες που μας χωρίζουν από αυτήν. Πέρα όμως από τις γνωστές τραγωδίες που ανεβαίνουν συχνά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και σε όλα τα ανοιχτά θέατρα, υπάρχουν κι άλλες τραγωδίες που δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και που είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό. Αυτές θα δούμε...
Από τους τραγικούς ποιητές δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ο Αισχύλος. Από τις τραγωδίες που έγραψε σώζονται μόνο οι εφτά, αυτός όμως ο αριθμός έχει μέσα του τις πιο ώριμες και άρτιες τραγωδίες που δίνουν ένα ισχυρό παρόν στον θεατρικό κόσμο. Μπορεί οι Ευμενίδες και οι Χοηφόρες να μην είναι ως αυτόνομα έργα γνωστά σε μεγάλη μερίδα του κοινού αλλά όταν ανεβαίνουν ως τριλογία με τον τίτλο Ορέστεια τότε καταλαβαίνουν όλοι ότι μιλάμε για την μοναδική σωζόμενη τριλογία που έφτασε στις μέρες μας από την αρχαία Ελλάδα. Για τον Σοφοκλή, που έρχεται δεύτερος στην σειρά των σωζόμενων έργων του, σίγουρα θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για τους Ηρακλείδες, που ανέβηκαν ελάχιστες φορές από το Εθνικό Θέατρο, το 1970 και το 1971, με την σπουδαία διανομή: Στέλιος Βόκοβιτς, Γκίκας Μπινιάρης, Γρηγόρης Βαφιάς. Η σκηνοθεσία ήταν του Λάμπρου Κωστόπουλου. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Σημερινά, ο σκηνοθέτης της παράστασης, αναφέρει: Δεν γνωρίζω κατά πόσον θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τους Ηρακλείδες στα δράματα μεγάλης αξίας. Αυτό μπορεί να μας βάλει σε σκέψη γιατί η απουσία της εν λόγω τραγωδίας είναι τόσο αισθητή... Επίσης, ο τίτλος της εφημερίδας γράφει Παγκόσμιος πρεμιέρα των Ηρακλειδών. Οι Τραχίνιαι ανέβηκαν από το Εθνικό Θέατρο το 1970 και πολλά χρόνια αργότερα ανέβηκαν πάλι από τον Θωμά Μοσχόπουλο (2013). Ο Ρήσος, του Ευριπίδη επίσης, ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1968 και επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά.
Είναι κι άλλες τραγωδίες που δεν παίζονται τόσο συχνά αλλά ούτε και τόσο σπάνια. Ανδρομάχη, Άλκηστις, Ιών, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ιφιγένεια εν Αυλίδη. Όλες του Ευριπίδη. Ίσως γιατί να μην υπάρχει τόσο διάχυτο το τραγικό στοιχείο (τραγικό δεν είναι μόνο ο θάνατος στην αρχαία τραγωδία). Αν σκεφτούμε ότι όλες οι τραγωδίες δεν είναι το ίδιο εμπνευσμένες, εντούτοις όλες ανήκουν στα πρώτα και στα σπουδαιότερα κείμενα του ελληνικού και κατ' επέκτασιν του παγκόσμιου θεάτρου. Οι αρχαίες τραγωδίες που παίζονται σπάνια είναι ένας θησαυρός κι ας μην στέκονται στο ύψος των πολυπαιγμένων τραγωδιών, άλλωστε όλοι οι συγγραφείς εκτός από τα σπουδαία έργα τους, που μνημονεύονται για αυτά, έχουν γράψει και έργα που δεν ανήκουν στο υψηλότερο σημείο της δραματουργίας που μας είχαν συνηθίσει, εντούτοις όμως μπορούν και μέσα από τα υποδεέστερα έργα τους να κάνουν τον κόσμο να εισέρχεται σε αυτά και να λαμβάνει τα ερωτήματα που έχει θέσει ο δημιουργούς τους. Μακάρι κάποια στιγμή να τιμηθούν και αυτές οι τραγωδίες με ένα ηχηρό παρόν στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και στα άλλα θέατρα.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου, από την εφημερίδα Σημερινά, από το ετήσιο περιοδικό Θέατρο του Θεόδωρου Κρίτα και από το περιοδικό Θέατρο του Κώστα Νίτσου.
