Στο βιβλίο αυτό ο Νίκος Μιχαηλίδης επιχειρεί να φωτίσει το άγνωστο επεισόδιο του Ευαγγελίστρια που χάθηκε αύτανδρο τον Ιούλιο του 1941 στην πορεία του από το Κερατσίνι προς την Κωνσταντινούπολη όταν συναντήθηκε, μοιραία, με το βρετανικό υποβρύχιο Torbay κοντά στο ακρωτήριο του Μαλέα.
Σε αυτό το μυστηριώδες και καλά κρυμμένο επεισόδιο χάθηκαν 78 νέοι Ρωμιοί της Πόλης, έφεδροι διαφόρων βαθμών, εθελοντές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα μάλλον ξεχωριστό επεισόδιο στον «πόλεμο των καϊκιών» που σημειώθηκε στο Αιγαίο στην Κατοχή, με τη συστηματική δράση των βρετανικών υποβρυχίων, που εδώ παρουσιάζει χαρακτηριστικά εγκλήματος πολέμου, το οποίο τελέστηκε με τις διαταγές του κυβερνήτη Miers, κατά τα άλλα ήρωα του πολέμου, παρασημοφορημένου –μεταξύ άλλων– και με το Victoria Cross. Σε αυτό, η προσωπικότητα του «σκληρού» και δύστροπου αξιωματικού –μετέπειτα ναυάρχου– ο οποίος με περισσό βρετανικό φλέγμα καθοδηγεί στην καταστροφή όποιου σωστικού μέσου και στον θάνατο τους επιβαίνοντες του Ευαγγελίστρια, όπως προκύπτει από τις καταγραφές του ημερολογίου του υποβρυχίου, φαίνεται να ανταγωνίζεται τις επιταγές του εθνικού βρετανικού συμφέροντος.
Ο Νίκος Μιχαηλίδης φιλοδοξώντας να συνεισφέρει στη μελέτη της ιστορικής πορείας του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης υπηρετεί –με τον δικό του, προσωπικό, τρόπο– την ιστορική μνήμη και αλήθεια, τη συμβολή στην εθνική συλλογική μνήμη.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια πραγματικά χρήσιμη συμβολή στη σύγχρονη ιστοριογραφία των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης τον κρίσιμο 20ό αιώνα. Επίκεντρο του ενδιαφέροντός του είναι οι εθελοντές Έλληνες της Πόλης που συμπαρατάχτηκαν στην πλευρά των Συμμάχων και βρήκαν άδικο/άχαρο θάνατο.
Η δικαιοσύνη, που αναζητά ο Νίκος Μιχαηλίδης, 80 και πλέον χρόνια μετά, δεν έχει πρόσημο την τιμωρία των ενόχων. Η ευγενής αναζήτηση του συγγραφέα είναι η παραδοχή της αλήθειας, δηλαδή της ευθύνης χωρίς επιφυλάξεις και μια συγγνώμη...[1] Μια έκφραση ηθικής ενσυναίσθησης ελεύθερου ανθρώπου, νομικού πολιτισμού, πέρα από τυπικές συμβατικές ρυθμίσεις.
Ο Νίκος Μιχαηλίδης αναφέρει ότι η περίπτωση του Torbay δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό, αλλά υπήρξαν και άλλα επεισόδια με συμμαχικά υποβρύχια που προχωρούσαν σε εκτέλεση ναυαγών. Και μάλιστα τούτο φαίνεται να αντανακλά την νοοτροπία ορισμένων κυβερνητών να εξαφανίζουν τι όποιες ενδείξεις για τη θέση των υποβρυχίων ή τυχόν μαρτυρίες διασωθέντων.
Δεν είναι τυχαία η αναφορά του συγγραφέα στο κλασικό παράδειγμα ηθικής από την ελληνική αρχαιότητα ως προς την αντιμετώπιση των ναυαγών και νεκρών της Ναυμαχίας των Αργινουσών (406 π.Χ.) και την τιμωρία (καταδίκη σε θάνατο και εκτέλεση) των νικητών 8 Αθηναίων στρατηγών, που –λόγω κακοκαιρίας– δεν μπόρεσαν να διασώσουν ναυαγούς και να περισυλλέξουν νεκρούς (περίπου 5.000 μαχητές και πληρώματα του στόλου), κάτι που θεωρήθηκε εγκληματική παράλειψη.
Ο Νίκος Ισ. Μιχαηλίδης επιζητεί/αναζητεί την κάθαρση σε μια δύσκολη συνθήκη/υπόθεση, την οποία η παρέλευση τόσων χρόνων την καθιστά ακόμα πιο δύσκολη. Και η αναζήτηση της αλήθειας μέσω της νομικής οδού φαίνεται/φαντάζει ως μια δοκιμασία, αλλά συνάμα και πρόκληση, ιδίως στη χώρα μας, όπου γενικότερα απουσιάζει –διαχρονικά– η σχετική νομική κουλτούρα διεκδίκησης, ασφαλώς και σε επίπεδο κυβερνητικής πολιτικής (δράμα αγνοούμενων Κύπρου, πολεμικές επανορθώσεις Β' Παγκοσμίου Πολέμου, παραβιάσεις της Συνθήκης της Λοζάνης, ζητήματα ομαδικών απελάσεων Ελλήνων από την Τουρκία το 1964 κ.λπ.).
Διαβάστε το.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η μελέτη του Νίκου Μιχαηλίδη Στον δρόμο προς την αλήθεια: Η βύθιση του Ευαγγελίστρια με τους Κωνσταντινουπολίτες εθελοντές από το βρετανικό υποβρύχιο Torbay (1941) κυκλοφόρησε από το βιβλιοπωλείο της Εστίας (2024).
Ο Νίκος Μιχαηλίδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1946. Το 1964, τη χρονιά της αποφοίτησής του από το Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης, απελάθηκε από τις τουρκικές αρχές και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Σχολή Εμποροπλοιάρχων Ύδρας και το 1973 έλαβε το δίπλωμα του Πλοιάρχου Α' τάξεως. Στη συνέχεια διετέλεσε διευθυντής στις Μαρίνες του ΕΟΤ Αττικής. Το 1980 άλλαξε επαγγελματική πορεία και προσελήφθη στην εταιρεία Σ&Η&Α. Μεταξά. Το 2010 ολοκλήρωσε την επαγγελματική του πορεία ως εμπορικός διευθυντής πολυεθνικής γαλλικής εταιρείας. Όλα αυτά τα χρόνια αφοσιώθηκε στην έρευνα για θέματα που αφορούν την Κωνσταντινούπολη. Επιμελήθηκε τη συντήρηση και ανακαίνιση του Ελληνορθόδοξου Κοιμητηρίου Σισλί και των πατριαρχικών τάφων του Βαλουκλή στην Κωνσταντινούπολη, του οποίου τα ταφικά μνημεία είχαν καταστραφεί στα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955. Παράλληλα, μετά από 9ετή έρευνα, ανέδειξε την ιστορία των εκατοντάδων Κωνσταντινουπολιτών εθελοντών που πολέμησαν στον Β' Π.Π. Καρπός αυτής της προσπάθειας είναι η έκδοση του Α' τόμου Τα ελληνοτουρκικά και οι Κωνσταντινουπολίτες εθελοντές στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, 1939-1944, Εστία, 2021. Τον Νοέμβριο του 2019 εμπνεύστηκε και υλοποίησε το Μνημείο Πεσόντων Κωνσταντινουπολιτών στο Παλαιό Φάληρο.
[1] Από τον πρόλογο του Στέλιου Ε. Περράκη
