Μπράιαν Φρίελ

Ο Μπράιαν Φρίελ [Brian Friel] γεννήθηκε στην βόρεια Ιρλανδία το 1929 και σπούδασε στο Μπέλφαστ. Έγραψε αρκετά θεατρικά ενώ ασχολήθηκε και με τις μεταφράσεις.

Στο δραματουργικό έργο του υπάρχουν κάποια από τα πιο γνωστά και πολυπαιγμένα έργα, την μεγαλύτερη όμως επιτυχία του την πραγματοποίησε με το Χορεύοντας στην Λουνάσα που, εκτός από την απόλυτη αναγνώριση, του χάρισε και τρία βραβεία. Έγραψε επίσης τα έργα: Φιλαδέλφεια σου 'ρχομαι, τους Εραστές, τον Θαυματοποιό, τους Εθελοντές και τις Μεταφράσεις.

Ο Μάικλ Έθερτον αναφέρει στο βιβλίο του για τους σύγχρονους Ιρλανδούς θεατρικούς συγγραφείς: «Ο Μπράιαν Φρίελ είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους συγγραφείς που γράφουν θέατρο στ' αγγλικά. Το έργο του αναπτύσσεται γύρω από ένα κεντρικό ποιητικό όραμα που ο ίδιος δημιούργησε και ολοκληρώνει με μια θεατρική γλώσσα, που του επιτρέπει να διατυπώσει δύσκολες ιδέες και απόψεις. Αυτός ο δραματικός τρόπος κατεργάζεται ποιητικές ευαισθησίες τις οποίες μοιραζόμαστε με τον συγγραφέα και που πιθανόν να τις έχουμε χάσει.».

Η Τιτίκα Νικηφοράκη, που είχε μεταφράσει το έργο, γράφει στο πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου: «Για το Χορεύοντας στην Λουνάσα βρισκόμαστε στο 1936, την εποχή του θερισμού, στην επαρχία Ντόνεγκαλ. Σ' ένα σπίτι έξω από το χωριό ζουν οι πέντε αδελφές και μόλις τα καταφέρνουν να βρίσκουν άκρη με το οικονομικό. Περιγράφοντας δύο ημέρες από τη ζωή αυτού του σπιτιού, δεν αναφέρεται μόνο στο εσωτερικό τοπίο μιας ομάδας ανθρώπων παγιδευμένων από την καθημερινότητα, αλλά προσεγγίζει την πλατύτερη διάσταση εσωτερική και εξωτερική.».

Από το Εθνικό Θέατρο ανέβηκε το 1993 σε μετάφραση της Τιτίκας Νικηφοράκη ενώ την σκηνοθεσία είχε αναλάβει ο Γιώργος Θεοδοσιάδης.

Στην εφημερίδα Τα Νέα, ο σκηνοθέτης της παράστασης του Εθνικού Θεάτρου Γιώργος Θεοδοσιάδης αναφέρει: «Προσπάθησα να μείνω πιστός στο πνεύμα του συγγραφέα. Έτσι οδηγήθηκα σε μια σύνθεση ποιητικών και ρεαλιστικών στοιχείων. Και αυτό που μένει ως απόσταγμα του έργου είναι μια πίκρα χαμένης ζωής.». Η Αγάπη Σπιθούρη γράφει στην εφημερίδα Κέρδος: «Άγνωστος μέχρι τώρα στο ελληνικό κοινό, ο Μάικλ Φρέιλ», με τον σκηνοθέτη της παράστασης να αναφέρει: «Το έργο είναι αντιπροσωπευτικό του συγγραφέα, γι' αυτό αποτελεί καλή ευκαιρία γνωριμίας με το ελληνικό κοινό.».

Το έργο ανέβηκε από τον ΘΟΚ (Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου) το 1994 σε μετάφραση Τιτίκας Νικηφοράκη ενώ η σκηνοθεσία ήταν του Χρίστου Σιοπαχά. Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά στο Δουβλίνο στο Theatre Abbey το 1990 ενώ την ίδια χρονιά μεταφέρθηκε και στο Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου. 

Το Χορεύοντας στην Λουνάσα θα μεταφερθεί και στην μεγάλη οθόνη με πρωταγωνιστή την Μέριλ Στριπ να καταθέτει ακόμα μία αξιομνημόνευτη ερμηνεία.

Στην προσωπική του ζωή, ο Φρίελ παντρεύτηκε την Αν Μόριζον με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά.

Τα πρώτα του θεατρικά έργα παίχτηκαν στο ραδιόφωνο.

Το 1962 ανέβηκε το έργο του Ο εσωτερικός εχθρός και το 1964 θα ανέβει στο Gaiety Theatre στο Δουβλίνο. Το 1967 θ' ανέβει το έργο του Οι εραστές ενώ την ίδια χρονιά θα κάνει πρεμιέρα και το έργο του Crystal and Fox. Η Ελευθερία της πόλεως θα ανέβει στο Λονδίνο και σειρά θα έχουν τα έργα του Εθελοντές και Μεταφράσεις.

Το 1981 θα μεταφράσει το αριστούργημα του Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ Οι τρεις αδελφές.

Ο Μπράιαν Φρίελ θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς της Ιρλανδίας και ένας από τους σπουδαιότερους στο παγκόσμιο θέατρο. Τα πρώτα χρόνια της δραματουργίας του γνώρισε την επιτυχία στη χώρα του και ήταν σαν να ανοίγει καινούργιους δρόμους γραφής. Στην επαγγελματική του όμως ωριμότητα έγινε γνωστός σε όλον τον κόσμο από την μεγαλύτερη συγγραφική του επιτυχία, το Χορεύοντας στην Λουνάσα.

Ο Μπράιαν Φρίελ έφυγε από τη ζωή το 2015.

Μάνος Καραβασίλης

Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το ετήσιο περιοδικό Θέατρο του Θεόδωρου Κρίτα καθώς επίσης και από το περιοδικό Θέατρο του Κώστα Νίτσου. Επίσης, από τα θεατρικά προγράμματα των αναφερθέντων παραστάσεων.