Από πού κι ως πού Ναύπλιο;

Ο Αργολικός κάμπος δεν ήταν πάντα έτσι όπως τον ξέρουμε. Ο μύθος λέει ότι ήταν υπό την προστασία της Ήρας όμως κάποια στιγμή που τσακώθηκε με τον Ποσειδώνα εκείνος αποστράγγισε όλα τα ποτάμια με αποτέλεσμα να ξεραθεί κι η Αργολίδα.

Βασιλιάς του Άργους ήταν τότε ο Δαναός με τις 50 κόρες, τις Δαναΐδες.

Μία από τις κόρες του, η Αμυμώνη, μια μέρα που έψαχνε για νερό στον Αργολικό κάμπο, της την έπεσε ένας Σάτυρος που επιχείρησε να την βιάσει.

Η άμοιρη έβαλε τις φωνές:

— «Βοήθεια, σώστε με! Αμ-η-μόνη είμαι μες στον κάμπο; Κανείς δεν με ακούει, ωιμέ;»

Την άκουσε ο Ποσειδώνας!

Και την έσωσε!

Και μετά την κατάφερε να την ρίξει στο κρεβάτι του!

Διότι ο Ποσειδώνας ήταν καταφερτζής, δεν ήταν σαν τον γερο-σάτιρο τον Σάτυρο που όρμησε να βιάσει την Αμυμώνη.

Πρώτα την πήγε μια ρομαντική βόλτα στον κάμπο, στην περιοχή της Λέρνης, και πάνω που είχε βγει το φεγγάρι κάνει μία τσααακ και της φανερώνει... μια πηγή με γάργαρο νερό να ρέει φουλ!

Άναυδη η Αμυμώνη!

Στο σημείο αυτό θα κάνουμε μια μικρή παράκαμψη για να μάθουμε...

Από πού κι ως πού Λέρνη και Λερναία Ύδρα;

Η περιοχή της Λέρνης ή Λέρνας είχε πάρει το όνομά της από τον βασιλιά Λέρνο, αγνώστων και παντελώς αδιάφορων λοιπών στοιχείων. Εμάς μας ενδιαφέρει ότι ο Ποσειδώνας αποφάσισε στην Λέρνη να εφαρμόσει τα ταχυδακτυλουργικά του κολπάκια. Κι ο μπαγάσας ξεπέρασε και τον Ντέιβιντ Κόπερφιλντ!

Τι βρυσούλες έφτιαξε για να εντυπωσιάσει το μαναράκι, τι ποτάμια, τι ρυάκια, τι ρομαντικές λίμνες με βαρκούλες, τι υδάτινα πάρκα, τι νεροτσουλήθρες και τι δεν έφτιαξε ο θεούλης.

Εντυπωσιάστηκε η Αμυμώνη αλλά ο Ποσειδώνας δεν έλεγε να σταματήσει. Σου λέει, «κάτσε τώρα που είναι έτοιμο το μωρό να πέσει στην αγκαλιά μου να του δείξω πόσο λαρτζ είμαι!»

Και ξεκωλιάστηκε!

Στην κυριολεξία!

Η Αμυμώνη είχε μείνει με ανοιχτό το στόμα.

Αμ-η-μόνη ήταν που ξελογιάστηκε από κάτι τέτοιες μαλαγανιές;

Όμως κι ο Ποσάιντον δεν έβαλε ένα φρένο στο όλο νερομπούρμπουλο.

Ώσπου, λογικό ήταν κάποια στιγμή, να βαλτώσει ο τόπος.

Και από τους βάλτους δεν βγαίνουν καλά πράγματα, να το ξέρετε, το έχει πει κι ο Στίβεν Κίνγκ. Από τον συγκεκριμένο βάλτο βγήκε η Ύδρα, όχι το νησί, ένα αθάνατο τέρας σαν φίδι με εννιά κεφάλια. Το οποίο έλαχε στον Ηρακλή, στον δεύτερο άθλο του, να πάει να το αποκεφαλίσει.

Πάει ο Ηρακλής, ανυποψίαστος, κόβει κεφάλι, βγαίνουν δύο. Κόβει δεύτερο κεφάλι βγαίνουν άλλα δύο. Σε κάποια φάση το τέρας είχε φτάσει τα 4096 κεφάλια και το ξεφτέρι ο Ήρα συνέχιζε να αποκεφαλίζει ώσπου, ευτυχώς πάνω στην ώρα, εμφανίστηκε ο ανιψιός του, ο Ιόλαος.[1]

— Θείε, έχεις ακούσει ποτέ για τη γεωμετρική πρόοδο;

— Ρε βοήθα λίγο να κόψουμε κανένα κεφάλι που μου έπιασες τα μαθηματικά! Σπασικλάκι!

— Θείε, τα κεφάλια αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Με τον ρυθμό που πας σε λίγο θα είναι δύο στην εικοστή πρώτη, δηλαδή [ήχος μυαλού που επεξεργάζεται πληροφορίες] μούμπλε... μούμπλε... [ήχος ταμειακής μηχανής] χρρρ... στουννν... κρρρτς... δύο εκατομμύρια ενενήντα επτά χιλιάδες εκατόν πενήντα δύο κεφάλια ακριβώς. Σταμάτα να κόβεις!

— Και τι προτείνεις εξυπνάκια;

— Κόβεις εσύ, καίω εγώ την πληγή, δεν ξαναβγαίνει κεφάλι!

— Είσαι σίγουρος λεβέντη μου;

— Κόβω το κεφάλι μου, θείε!

— Ρε τι ανιψιό μεγαλοφυία έχω εγώ! Ξεκίνα να καις καμάρι μου!

Το υπ' αριθμόν 4096ο κεφάλι ο Ηρακλής το έθαψε στη γη για να το σιγουρέψει. Και πήρε και το αίμα της Ύδρας που ήταν δηλητηριώδες για να βουτάει τα βέλη του και να κάνει ακόμα πιο χοντρή ζημιά. Μ' ένα τέτοιο βέλος σκότωσε τον Κένταυρο Νέσσο, αλλά αυτό είναι αλλουνού επεισοδίου ιστοριούλα.

Κάπως έτσι η Ύδρα (το τέρας, όχι το νησί, το ξαναλέμε) που έγινε γνωστή ως Λερναία επειδή κυκλοφορούσε στην Λέρνη, έγινε παρελθόν, ο κάμπος επανήλθε και πλέον έχουμε τα Αργίτικα πεπόνια στις λαϊκές αγορές.

Εννιά μήνες μετά γεννήθηκε ο καρπός του έρωτα της Αμυμώνης και του Ποσειδώνα, ο Ναύπλιος. Ο οποίος Ναύπλιος έγινε μεγάλος και τρανός θαλασσοπόρος. Ο Βάσκο Ντα Γκάμα της Αργολίδας. Κι αφού γύρισε όλες τις γνωστές θάλασσες της εποχής κάποια στιγμή επέστρεψε στην γενέτειρά του, την Λέρνη, για να στεριώσει.

Από κει είδε, στην απέναντι πλευρά του κόλπου, αυτό που τον μάγεψε.

Έναν μεγαλειώδη βράχο πάνω από ένα φυσικό λιμάνι που δέσποζε σε όλο τον κόλπο και πρόσφερε φυσική άμυνα από κάθε λογής επιθέσεις.

Ακόμα και το όνομά της πόλης ήταν στο μυαλό του καθώς την οραματιζόταν: Ναυπλία.

Αργότερα η Ναυπλία έγινε ουδέτερο, το Ναύπλιο, μετά Ανάπλι και στα ντουζένια του έφτασε να γίνει πρωτεύουσα της Ελλάδας, από την απελευθέρωσή του το 1823 μέχρι το 1834! Εκεί, στις 9 Οκτωβρίου του 1831, δολοφονήθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας μπροστά στην εκκλησία του Άι Σπυρίδωνα.

Γραφικό λιμάνι, όμορφες παραλίες, πολύ ενδιαφέροντα μουσεία, όπως το μοναδικό στον κόσμο μουσείο κομπολογιού, επιβλητικά κτήρια, ιστορικά μνημεία και αδριάντες, πλακόστρωτοι δρόμοι και πλατείες, εκκλησίες και τζαμιά, αρχαίες γειτονιές και ενετικά κάστρα, παραδοσιακές ταβέρνες, μοντέρνα μπαρ και καφετέριες, νυχτερινή ζωή, μέρη για πεζοπορία και ποδηλασία.

Τι άλλο να ζητήσει κανείς από μια πόλη-όνειρο;

Ίσως ένα φρούριο-όνειρο...

Το Μπούρτζι.

Από πού κι ως πού Μπούρτζι;

Από το αραβοτούρκικο بُرْج (Burc) που σημαίνει πύργος, φρούριο.

Στα ελληνικά πάντως ακούει στο θεσπέσιο, μαγευτικό, εξωτικό, περιπετειώδες, αισθησιακό, πομπώδες και θεϊκό όνομα Θαλασσόπυργος, που δυστυχώς δεν επικράτησε.

Ο αρχιτέκτονάς του, ο ενετός Antonio Gambello, όταν αποφάσισε, το 1473, να χτίσει πάνω στο νησάκι των Αγ. Θεοδώρων αυτό το υπέροχο κάστρο, το ονόμασε Castello dello Soglio, το Κάστρο του θρόνου! Άλλο ένα μεγαλειώδες όνομα που υπέκυψε στον βωμό του Μπουρτζιού...

Αργότερα, οι Ενετοί έφτιαξαν μια κινητή αλυσίδα που ύψωνε ογκόλιθους από την Ακροναυπλία μέχρι το Καστέλι για να προστατεύει από τους επιδρομείς το λιμάνι του Ναυπλίου και γι' αυτό ονομάστηκε Porto Cadena, το Λιμάνι της αλυσίδας.

Τη δεκαετία του '30 ένας Γερμανός αρχιτέκτονας, ο Wulf Schaeffer, το διαμόρφωσε ως ξενοδοχείο, το οποίο λειτούργησε για ένα μικρό χρονικό διάστημα στα μέσα του '60.

Το ζήτημα εδώ είναι πως μετά από όλες αυτές τις υπέροχες, καλαίσθητες, παραμυθένιες (ΟΚ μην τα ξαναλέμε) ονομασίες διατηρήθηκε αυτό το τραχύ και, κατά τη γνώμη μου, αταίριαστο όνομα για ένα τέτοιο καλλιτέχνημα.

Castello dello Soglio, δεν θέτε, Κάστρο του θρόνου, δεν θέτε, Καστέλι, δεν θέτε, Θαλασσόπυργο, δεν θέτε... ε, τι θέτε τέλος πάντων;

Μπούρτζι;

Σοβαρά τώρα;

Θα μου πείτε τόσα χρόνια δεν άλλαξε, τώρα που έγιναν μόδα όλα αυτά τα μπούρτζια (Μπουρτζ Χαλίφα, Μπουρτζ αλ Αράμπ) θα το αλλάξουμε;

Συμφωνείτε; Για γράψτε μου, ποιο όνομα σας ακούγεται πιο ταιριαστό;

Και πάμε και σε ένα άλλο φρούριο κι αυτό στο Ναύπλιο, ακόμα πιο όμορφο, ακόμα πιο επιβλητικό, ακόμα πιο μεγαλειώδες, ακόμα πιο παλιό.

Ούτε και εδώ υπήρξε ιδιαίτερη ευστοχία, παρότι αρχαιοελληνικό, το όνομά του θυμίζει περισσότερο ψάρι, ασχημομούρικο μεν, νοστιμάτο δε, αλλά δεν παύει να είναι ψάρι.

Ειρήσθω εν παρόδω (δεν θέλω σχόλια) το ψάρι παλαμίδα προέρχεται ετυμολογικά από την αρχαία ελληνική λέξη παλαμύς που έγινε παλαμίς και σημαίνει τον μικρό τόνο (τόνο όπως αυτόν που βρίσκουμε στον Σκλαβενίτη μέσα σε κονσέρβες Ρίο Μάρε –ή και Τράτα– δεν κάνω διακρίσεις ελπίζοντας ότι κάποιος θα φιλοτιμηθεί να γίνει μέγας χορηγός της στήλης).

Ξεφύγαμε όμως. Επιστρέφουμε στο θέμα μας.

Από πού κι ως πού Παλαμήδι;

Το κάστρο του Παλαμηδίου είναι χτισμένο πάνω στον λόφο του Παλαμήδη γι' αυτό και ονομάζεται έτσι.

Ο Παλαμήδης ήταν γιος του Ναύπλιου. Όχι του επώνυμου ήρωα του Ναυπλίου, του γιου του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης, ένα τρισέγγονό του και βάλε ήταν, που παίζει να ήταν ο πρώτος πειρατής στην ιστορία. Σίγουρα ήταν ο πρώτος πειρατής ξηράς πάντως.

Το παρατσούκλι του ήταν καταστροφέας και στα επαγγελματικά γεύματα συστηνόταν ως επαγγελματίας ναυαγιστής.

Τι έκανε ακριβώς αυτός ο μπαγασάκος, ο Ναύπλιος;

Άναβε φωτιές στις απόκρημνες ακτές κι έκανε σήματα στα διερχόμενα πλοία καθοδηγώντας τα έτσι ώστε να πέφτουν πάνω σε ύφαλους, προκαλώντας ναυάγια που μετά λεηλατούσε.

Ο γιος του, ο Παλαμήδης, ήταν το αντίθετο. Δεν έχετε ακούσει πως από αγκάθι βγαίνει ρόδο;

Αυτό.

Ο γιος βγήκε εφευρέτης, σοφός και πολυτεχνίτης (και ένα τσικ ερημοσπίτης εδώ που τα λέμε).

Απόφοιτος της σχολής του Χείρωνα εφηύρε την ναυτιλία, τους φάρους (προς απογοήτευση του μπαμπά του), τα μέτρα και τα σταθμά, τα νομίσματα και πολλά πολλά ακόμα.

Αυτός ο τύπος μπορεί να ήταν ιδιοφυία όμως την γκάφα του την έκανε.

Πήγε και ειρωνεύτηκε τον Οδυσσέα όταν εκείνος είχε πάει στη Θράκη με τα πλοία του για να φέρει σιτάρι για τα στρατεύματα και γύρισε άπρακτος. Σαν να μην έφτανε αυτό, μετά τον ρεζίλεψε κιόλας επειδή πήγε ο ίδιος ο Παλαμήδης στη Θράκη και γύρισε με πλοία γεμάτα σιτάρι.

Τα πήρε στην κράνα ο Οδυσσέας, αλλά ως γριά αλεπού έδρασε ύπουλα βάζοντας άλλους να τον κατηγορήσουν ότι έκλεψε χρυσάφι από τα λάφυρα του Αχιλλέα.

Όλως τυχαίως το χρυσάφι βρέθηκε θαμμένο στην σκηνή του Παλαμήδη που με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς καν να προλάβει να απολογηθεί, εκτελέστηκε δια λιθοβολισμού μπροστά στα τείχη της Τροίας για έσχατη προδοσία.

Όπως καταλαβαίνετε με τον Οδυσσέα δεν παίζεις, αν ο Παλαμήδης είχε διαβάσει Οδύσσεια πριν πάει να τα βάλει μαζί του... Oh wait...

Και κάπου εκεί έρχεται ο μπαμπάς, ο μπαγάσας, ο ναυαγιστής, ο Ναύπλιος, να πάρει εκδίκηση ανάβοντας φωτιές στην Αττική για να ναυαγήσουν τα πλοία με τους θριαμβευτές του Τρωικού πολέμου.

Δεν είναι τυχαίο που και οι τρεις μεγάλοι τραγωδοί της αρχαιότητας έγραψαν τραγωδία για τον Παλαμήδη. Καμία δυστυχώς δεν σώθηκε, ενώ ούτε κι ο Όμηρος τον αναφέρει. Τουλάχιστον μας έμεινε αυτό το πανέμορφο και πολύ καλά διατηρημένο κάστρο να μας τον θυμίζει.

Ααα, κι αυτά τα 999 σκαλοπάτια είναι μούφα. 857 μετρημένα ένα ένα, άνετα τα 'χουμε, μη μασάτε!

Κι αφού μιλήσαμε για την πρωτεύουσα και την πρώτη πρωτεύουσα, στο επόμενο επεισόδιο σας έχω την συμπρωτεύουσα, τη μία, τη μοναδική, την Θεσσαλονίκη, και θα μάθουμε ποια ήταν ακριβώς η συγγένεια που είχε με τον Μεγαλέξανδρο καθότι στα χέρια μας κρατάμε το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης που εκδόθηκε στο ληξιαρχείο της Κάτω Τούμπας.

Ως τότε φιλάκια πολλά. Γράψτε μου στα σχόλια αν θέλετε να ασχοληθούμε με κάποιο συγκεκριμένο τοπωνύμιο.

Γιώργος Ζώτος

Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Πρώτη δημοσίευση

Η ευθυμογραφική σειρά του Γιώργου Ζώτου Από πού κι ως πού; δημοσιεύτηκε στο koukidaki.gr κάθε Κυριακή από τις 13 Ιουλίου 2025. Ξεκινήστε από την αρχή ή συνεχίστε στο επόμενο.

Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε πίνακα Θανάση Λάλα [Εndurance of the heart, metal and plexi glass]

[1]  Βλέπετε και στην ευθυμογραφική σειρά του Γιώργου Ζώτου Ηρακλής, ο ήρωας της καρδιάς μας