Η συλλογή Για να βγει ο χειμώνας του Θανάση Σκέντου (εκδόσεις Γραφή) είναι ένα έργο που συνδυάζει με μαεστρία τον σουρεαλισμό με τη βαθιά ανθρωποκεντρική παρατήρηση. Οι ιστορίες του δεν περιορίζονται σε μια απλή αφήγηση, αλλά αναδιπλώνουν συνεχώς τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και με τους άλλους, με έναν τρόπο που είναι ταυτόχρονα αστείος, ειρωνικός και φιλοσοφικός. Η γραφή του συγγραφέα δεν είναι επιφανειακή. Πίσω από κάθε σουρεαλιστική εικόνα υπάρχει μια λεπτομερής χαρτογράφηση των ψυχικών διαδρομών των ηρώων του.
Ένας από τους ήρωες, καταπιεσμένος και κυνηγημένος από τα φαντάσματα του παρελθόντος, βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό. Απομονωμένος από όσα γνώριζε παλιά, πνιγμένος πίσω από μια ψευδής εικόνα, πασχίζει να βρει νόημα μέσα σε σχέσεις που τον κρατούν με το ζόρι ζωντανό. Η σκέψη του ταξιδεύει οπουδήποτε εκτός από το παρόν που τον πνίγει και τον διαλύει. Υπάρχει μετά βίας για να αποδείξει ότι ζει ενώ την ίδια στιγμή επιθυμεί να εξαφανιστεί.
Η ματαιότητα των κοινωνικών προσδοκιών και η κενότητα των στόχων που κυνηγά κανείς για το θεαθήναι διαποτίζουν την αφήγηση, αποκαλύπτοντας την τραγική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης. Το χιούμορ εδώ δεν λειτουργεί μόνο ως αντίβαρο στην ένταση των ψυχολογικών περιγραφών. Είναι εργαλείο κριτικής, ένα σχόλιο πάνω στη διαρκή προσπάθεια του ανθρώπου να φαίνεται περισσότερο από ό,τι είναι. Τίτλοι που τίποτα δεν έχουν να προφέρουν στην κοινωνία παρά μόνο στην προσωπική ή επαγγελματική αποκατάσταση του καθενός που όμως κι αυτό δεν διασφαλίζεται στη σημερινή κοινωνία. Χρόνια σπαταλημένα, μεθυσμένα σήπονται στο πουθενά.
Οι ιστορίες, που αγγίζουν τη μυθολογική και φανταστική σφαίρα, παρουσιάζουν μια ανατροπή της κλασικής αντίληψης για τους ολύμπιους θεούς οι οποίοι δεν παρακολουθούν από ψηλά, αλλά ανακατεύονται με τους θνητούς, μεθούν, ξεθωριάζουν και θαμπώνουν τις καταστάσεις που παρεμβαίνουν. Η λάμψη τους είναι ανθρώπινη και εύθραυστη, και οι συγκρούσεις, οι αδυναμίες και τα πάθη των Ελλήνων στην Τροία αποκαλύπτονται χωρίς φιλτράρισμα, μέσα από έναν σουρεαλιστικό φακό που ταυτόχρονα ασκεί κριτική και αναδεικνύει τη ματαιότητα της ανθρώπινης αλαζονείας. Η δημιουργία του Δούρειου Ίππου στην Ιλιάδα γίνεται αφορμή για διαλόγους που αναδεικνύουν τη σχέση του ανθρώπου με τον λόγο, τη μνήμη και την ιστορία – και, αναπάντεχα, με τον ίδιο του τον εαυτό.
Σε μια πιο παιγνιώδη ιστορία, εκείνη με το ψάρι και την τσούχτρα, που προσπαθούν να στολίσουν ένα χριστουγεννιάτικο φύκι, το σουρεαλιστικό στοιχείο φέρνει στο προσκήνιο μια βαθύτερη φιλοσοφική παρατήρηση. Η ζωή με τις αντιφάσεις, τις διαμάχες και τα πειράγματα εκθέτει την αξία των πραγμάτων που πραγματικά έχουν σημασία, αλλά και την ευθραυστότητα της ύπαρξης. Η ειρωνεία και το χιούμορ δεν αποδυναμώνουν τον στοχασμό, αλλά τον ενισχύουν, καθιστώντας τον αναγνώστη ταυτόχρονα παρατηρητή και συμμέτοχο στην αποδόμηση των συμβάσεων.
Η συλλογή Για να βγει ο χειμώνας είναι, τελικά, ένα βιβλίο που διαβάζεται με χαμόγελο, αλλά αφήνει πίσω του μια ανεπαίσθητη πικρία. Την πικρία της αλήθειας για την ανθρώπινη φύση. Είναι έργο που καταφέρνει να συνδυάσει την κριτική παρατήρηση με το σουρεαλιστικό χιούμορ, τη φιλοσοφική διάσταση με την ευαισθησία, δημιουργώντας ένα σύνολο ιστοριών που στέκονται πέρα από την απλή αφήγηση και μιλούν για την ουσία της ανθρώπινης εμπειρίας.
Ακολουθώντας το ύφος του συγγραφέα θα σας πρότεινα αντί για γρανίτα να συνοδεύσετε το διάβασμά σας με μια τζιτζιμπίρα.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
