Μία ακόμα συλλογή εποχής και άλλης κουλτούρας που μας παραδίδουν οι εκδόσεις Συρτάρι – ακόμα θυμάμαι τη συλλογή των Ιρανών ποιητριών Γυμνή σαν μαχαίρι. Αυτή τη φορά, η ποιητική συλλογή Ιαπωνικός περίπλους περιλαμβάνει έργα Ιαπώνων ποιητών που καλύπτουν το διάστημα από τον 6ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας σε μία άχρονη σύμπραξη. Ο χρόνος δημιουργίας ενός έργου έχει ιστορική αξία και πολιτισμική ή λαογραφική αλλά εδώ έχουμε μία ανθολόγηση που δεν διαχωρίζει τις εποχές· αντιθέτως τις ενώνει σε ένα ενιαίο σύνολο, προβάλλοντας τη διαχρονικότητα.
Δεν ξέρω ποια είναι η δική σας θέση απέναντι στις ξένες κουλτούρες. Για εμένα έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πλησίασμά τους, η διερεύνηση της λογοτεχνίας τους –ή της τέχνης τους εν τω συνόλω– και, κατόπιν, η μοιραία σύγκριση με τη δική μας παράδοση. Αυτές οι ομοιότητες ή διαφορές που αναγνωρίζονται μεταξύ των δύο λαών, οι ιδιαιτερότητες που διαμορφώνουν καθέναν κ.ο.κ. και, εντέλει, η επαφή με τη λογοτεχνία μιας άλλης χώρας ή και μιας άλλης εποχής... όλα αυτά με εξάπτουν και με κινητοποιούν.
Σε αυτό το βιβλίο η εισαγωγή του Χρίστου Κρεμνιώτη είναι τόσο σωτήρια όσο και εποικοδομητική καθώς σε κατατοπίζει σχετικά με τα έργα αλλά σου μαθαίνει και πολλά πράγματα. Επιπλέον, το πρώτο μονογκατάρι που περιέχεται, το μόνο πεζό κείμενο του βιβλίου, είναι μια αποκάλυψη από μόνο του καθώς δεν κυκλοφορούν και πολλά τέτοια στη χώρα μας. Παράλληλα, τα ζωγραφικά τοπία της Μαργαρίτας Βασιλάκου, που κοσμούν τη συλλογή, έρχονται και ολοκληρώνουν με τον καλύτερο τρόπο το συνολικό αποτύπωμα.
Έργα που τα χωρίζουν αιώνες συνλειτουργούν σε μία κοινή, ρέουσα σύνθεση ενώ τα ιαπωνικά τοπία/«τοπία» άλλοτε βγαίνουν μέσα από τους στίχους κι άλλοτε από τις εικαστικές αναπαραστάσεις (κάρβουνο και σινική μελάνη) της κυρίας Βασιλάκου, που, ούτως ή άλλως, χαρακτηρίζονται από ανατολίτικες χροιές.
ποτέ δεν στέκομαι όπου υπήρξα / πριν μια στιγμή και αυτό που ήμουν / αμέσως χάνεται.
Αναρωτήθηκα αν ένας δυτικός πολίτης μπορεί να ταυτιστεί με τις υφές των συνθηκών και των αισθήσεων των έργων αυτών, αν μπορεί να τα αφουγκραστεί... και κατέληξα ότι, ακόμα κι εκείνος με μηδενική επαφή με οτιδήποτε ιαπωνικό, μπορεί να πλησιάσει πολύ όμορφα την κουλτούρα, να μπει για λίγο στο πνεύμα αυτού του λαού, να τον δει ή να τον αναγνωρίσει. Από την άλλη, τα πανανθρώπινα (αγάπη, έρωτας, απώλεια, πόνος, φόβος...) είναι κοινά για άπαντες, αποτελούν κοινό τόπο που δεν αλλάζει λόγω τοπικιστικής ή χρονικής απόστασης. Η διαφορά είναι ότι εδώ όλες αυτές οι «αποχρώσεις» συνδέονται με άνθη κερασιάς, που αφθονούν στην Ιαπωνία, ενώ ως λαός, οι Ιάπωνες είναι πιο συγκρατημένοι συναισθηματικά, έχουν πιο δωρική φύση, πιο στείρες εκδηλώσεις· στάση που περνά στους στίχους χωρίς να τους λείπει η φόρτιση.
Όλα τα πήρε ο κλέφτης, μα / ξέχασε το φεγγάρι στο παράθυρο!
Προσέχω τη μεγάλη παρουσία των εποχών και της φύσης, γεγονός που το συνδέω και με τη φιλοσοφία και δομή των χαϊκού στα οποία έχω ήδη εντρυφήσει ένεκα και της μεγάλης εγχώριας παραγωγής – αν και δεν υπάρχει το λεγόμενο κίγκο στα χαϊκού των Ελλήνων δημιουργών πέρα ελάχιστων περιπτώσεων. [Το κίγκο είναι εκείνη η λέξη που προσδιορίζει ή προδίδει την εποχή του έτους.]
Το μονογκατάρι, από την άλλη, είναι ένα παραμύθι που αν ήταν γραμμένο από Έλληνα θα γινόταν κάτι σαν πεζή παραλογή με διδακτικό χαρακτήρα και μοιάζει με μία νουβέλα.
Τι η ψυχή; / Πολλά. / Πυγολαμπίδα του φθινοπώρου. Να ένα.
Πολύ πολύ ενδιαφέρον, δεν είναι μόνο ποιητικό το βιβλίο, είναι και ιστορικό και θεματικό και πολιτιστικό...
Αξίζει!
