Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Ελευθερία Γιαννακοπούλου: Αυτό που με ώθησε να γράψω «Το άρωμα του θανάτου» προήλθε από πειράματα σκέψεων ως προς τον ψυχικό μηχανισμό ενός ανθρώπου όταν έρχεται αντιμέτωπος με την απώλεια, την ευθύνη, την σύγκρουση μεταξύ των πραγμάτων που είναι προορισμένος να κάνει και αυτών που θέλουν να τον καταστρέψουν. Πώς διαμορφώνεται μέσα από τα όρια που του επιβάλλει το «πρέπον» και εκείνα που επιβάλλει ο ίδιος στον εαυτό του. Ήθελα να εξερευνήσω την αρχέγονη συνύπαρξη του φωτός και του σκότους και πώς αυτή η δυαδικότητα μεταφράζεται στην ψυχή του ανθρώπου. Δεν γεννιόμαστε ποτέ το ένα ή το άλλο, αλλά με την ισορροπία και των δύο. Αυτή την εναλλαγή που καθορίζει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.
Γι' αυτό ήθελα μία αφήγηση που αποδέχεται αυτή την πολυπλοκότητα. Η ιστορία που, εντέλει, άρχισε να αναπνέει δεν ήταν για να δώσω απαντήσεις στα ερωτήματα που υπήρχαν ούτως ή άλλως πριν από εμάς, αλλά για να υπάρξει η συμφιλίωση με την αβεβαιότητα. Με την ομορφιά του ερωτηματικού.
Πώς βιώνετε την εμπειρία της ανάγνωσης των έργων σας μετά από ένα χρονικό διάστημα, όταν αυτά έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο και έχει περάσει καιρός από τη δημιουργία τους; Εξακολουθείτε να συμφωνείτε και να έχετε τον ίδιο ενθουσιασμό;
Ε.Γ.: Δεν νιώθω τον ίδιο ενθουσιασμό, όπως όταν γράφω κάτι για πρώτη φορά, αλλά υπάρχει κάτι πιο ήρεμο και πιο ώριμο. Μοιάζει με ευγνωμοσύνη. Βλέπω πως έχει αποκτήσει ζωή πέρα –πλέον– από τον έλεγχό μου. Μπορώ να δω τι άλλο έχει να μου προσφέρει στην καινούρια του μορφή, κάτι που είναι πολύ απελευθερωτικό. Δεν το διαβάζω πλέον για να το κρίνω, αλλά για να το «ακούσω», ακόμα και σαν μία πράξη θαυμασμού. Εξάλλου, η λογοτεχνία δεν είναι προϊόν τελειότητας, αλλά στιγμής. Οπότε κάθε φορά που ανοίγω το βιβλίο μου, νιώθω σαν να κάνω παρέα με ένα φάντασμα που κάποτε μου ανήκε.
Έχετε διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό σας;
Ε.Γ.: Δεν μπορώ να πω πως έχω διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό μου. Νιώθω μία ηρεμία απέναντι στις επιλογές μου, ακόμα κι όταν αυτές αλλάζουν με τον χρόνο. Δεν τον αντιλαμβάνομαι ως κάτι ξέχωρο από εμένα. Είναι η πιο ειλικρινής μορφή σκέψης που διαθέτω και έχω εμπιστοσύνη στην κάθε πτυχή αισθητικής που διαμορφώνω συγγραφικά.
Υπάρχει κάποιο έργο που να το ξεχωρίζετε και γιατί;
Ε.Γ.: Μέχρι στιγμής έχω εκδώσει μόνο «Το άρωμα του θανάτου». Παρ' όλα αυτά, δεν θα ήθελα ποτέ να περιορίσω τον εαυτό μου σε μία μόνο κατηγορία γραφής. Ό,τι έχω γράψει μέχρι τώρα έχει κινηθεί ανάμεσα στον τρόμο και στο μυστήριο και με ενθουσιάζει η ιδέα να εξερευνήσω διαφορετικά είδη ─ δράμα, ρομαντισμό, ακόμα και κωμωδία.
Υπάρχουν στιγμές που σας πυροδοτούν βάζοντάς σας σε δημιουργική κίνηση;
Ε.Γ.: Για εμένα η δημιουργικότητα μοιάζει με ένα ηφαίστειο. Σιγά σιγά συσσωρεύεται και ωριμάζει μία ιδέα μέσα μου, ώσπου φτάνει η στιγμή που εκρήγνυται. Δεν έχει σημασία πού βρίσκομαι όταν συμβαίνει. Μπορεί να είμαι στο μετρό, να πίνω καφέ ή να κάνω μία άλλη δουλειά. Όταν η καθημερινότητα αφήνει χώρο στο μυαλό να δουλέψει, όταν νιώθω συγκέντρωση ή γαλήνη, τότε ξέρω ότι αν καθίσω να γράψω θα έχουν όλα την δική τους ροή. Είναι ένα συναίσθημα που δεν μπορώ να περιγράψω, αλλά ξέρω ότι με επισκέπτεται συχνά και οποιαδήποτε στιγμή.
Κι αντίστοιχα, υπάρχουν στιγμές για τις οποίες δεν θα γράφατε ποτέ τίποτα;
Ε.Γ.: Υπάρχουν, αλλά τις εκλαμβάνω ως φυσικό μέρος της διαδικασίας. Το μυαλό χρειάζεται και την σιωπή για να επεξεργαστεί μία ιδέα. Δεν αισθάνομαι την ανάγκη να γράφω συνεχώς, μερικές φορές το να μην γράφεις είναι κι αυτό μία μορφή δημιουργίας.
Κάθε παύση έχει τον λόγο της.
Αν θα έπρεπε να περιγράψετε το εν λόγω πόνημα με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Ε.Γ.: Νομίζω πως η σωστή λέξη θα ήταν «μεταμόρφωση». Όλη η ιστορία είναι ουσιαστικά μία διαδικασία αλλαγής, όχι μόνο για τους χαρακτήρες, αλλά και την ίδια τη γραφή. Από τα πράγματα που παίρνουν μέρος σε κοινή θέα, όλα μετατρέπονται σε σκοτάδι και από σκοτάδι σε πηγές φωτός. Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Μπέλα Μπερνάρντ, βρίσκεται σε ένα ταξίδι αναζήτησης της ταυτότητάς της. Θέλει να μάθει ποια είναι η ψυχή της, πέρα από τους κανόνες και το «καλό» που της επιβλήθηκαν να ξέρει. Όλοι οι ήρωες αντιμετωπίζουν γεγονότα που τους αναγκάζουν να γραπωθούν από τους φόβους τους και να αναμετρηθούν με τα νήματα που τους συνδέουν. Όπως ο ουροβόρος ─το φίδι που τρώει την ουρά του– κάθε σύγκρουση και κάθε αμαρτία είναι ένας κύκλος καταστροφής και αναγέννησης.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Ε.Γ.: Θα ξεκινούσε στην Γαλλία, στη γειτονιά Σεν Ζερμέν Ντε Πρε, που μεγάλωσε η Μπέλα, και έπειτα πιο συγκεκριμένα στην Προβηγκία. Ένα μέρος που φαίνεται σαν παράδεισος, αλλά είναι μία ψεύτικη ουτοπία. Έπειτα στην ακαδημία Νόρθρεντ που είναι το «καμίνι» όλων των δοκιμασιών των χαρακτήρων και λειτουργεί σαν έναν λαβύρινθο ψυχών, όπου περιπλέκει τις ζωές όλων και τους κάνει να αναμετρηθούν με τις επιλογές τους.
Αν έπρεπε να του δώσω διάρκεια, θα έλεγα ότι θα έπαιρνε μήνες, όπως ακριβώς και η ίδια η ιστορία. Θα ξεκινούσε από το φθινόπωρο, σαν την ηρεμία πριν την καταιγίδα. Στη συνέχεια έρχεται ο χειμώνας που συμβολίζει τις προκλήσεις και τα πιο σκοτεινά συναισθήματα που δοκιμάζουν τους χαρακτήρες και αυτό το ταξίδι θα οδηγούσε σε μία άνοιξη, μία φαινομενική γαλήνη στα συντρίμμια του παρελθόντος.
Δεν νιώθω όμως πως το ταξίδι αυτό της ηρωίδας έρχεται πραγματικά σε ένα τέλος, απλώς αλλάζει μορφή και ολοκληρώνεται στην συνείδηση του αναγνώστη.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας σε σχέση με την λογοτεχνία; Έχετε αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς;
Ε.Γ.: Νομίζω πως η σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στην Ελλάδα βρίσκεται σε μία φάση αναζήτησης. Ενώ υπάρχει η επιθυμία για νέες ιστορίες και νέους συγγραφείς, η ανάγκη –ταυτόχρονα– για εμπορικότητα συνεχίζει να υπερισχύει. Παρατηρώ πως πολλοί καταξιωμένοι συγγραφείς συχνά επαναλαμβάνουν τα ίδια μοτίβα, ίσως γιατί αυτό τους προσφέρει ασφάλεια, δημιουργικά και εκδοτικά. Ωστόσο, η ίδια η λογοτεχνία είναι ένας χώρος ανακάλυψης του διαφορετικού. Πιστεύω πως το ρίσκο έχει λόγο ύπαρξης.
Δεν θα έλεγα πως έχω κάποιον συγκεκριμένο αγαπημένο Έλληνα συγγραφέα. Διαβάζω αρκετά βιβλία από ξένους συγγραφείς, γιατί υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία στην αφήγηση και στις ιδέες των ιστοριών. Παρ' όλα αυτά βλέπω πως η ελληνική «σκηνή» έχει ενδιαφέρον για νέες φωνές και γίνονται αρκετοί συγγραφικοί πειραματισμοί, κάτι που μπορεί να υπόσχεται την εξέλιξη της σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής στην Ελλάδα ως προς την αυθεντικότητα.
Η Ελευθερία Γιαννακοπούλου, σε μία μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών, μίλησε για –και με αφορμή– το πρώτο της μυθιστόρημα Το άρωμα του θανάτου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Γραφή. Στην περίληψη διαβάζουμε:
Στο Παρίσι του 1984, η νεαρή Ιζαμπέλα Μπερνάρντ ζει στη σκιά της καταπιεστικής οικογένειάς της. Όταν την στέλνουν να σπουδάσει στην ακαδημία Νόρθρεντ, στην επαρχία της Προβηγκίας, ανακαλύπτει έναν κόσμο γεμάτο μυστικά. Ανάμεσα στα αινιγματικά αγάλματα της αυλής που ζωντανεύουν τα βράδια, το μόνο που την προστατεύει από τις δυνάμεις τους είναι ένα μενταγιόν ⎼ ο απόκρυφος πυρήνας όσων την περιβάλλουν.Η μυστηριώδης Κάρμεν Φερέ, διευθύντρια της ακαδημίας, την παρακολουθεί με αδιευκρίνιστες προθέσεις και ο Χένρι, ένα αγόρι με αγγελικό πρόσωπο προσπαθεί να την προειδοποιήσει για τους κινδύνους που διατρέχει. Τελικά παρασύρεται από τον Πίτερ, έναν γοητευτικό συμφοιτητή της, σε έναν χορό ηθικών διλημμάτων και αμαρτιών.Η Μπέλα καλείται να αναμετρηθεί με τη μετάνοια και τις συνέπειες των επιλογών της, ενώ θα έρθει αντιμέτωπη με το τίμημα της μοίρας που κυνηγά κάθε σπιθαμή της ψυχής της.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
