Τα βιβλία αυτά τολμώ να τα συγκρίνω με του Στρατή Τσίρκα, την τριλογία Ακυβέρνητες πολιτείες, που μας μαθαίνουν την ιστορία μας· έτσι και η Elena Ferrante, μας δείχνει τη δεκαετία του '60 και του '70 και όχι μόνο της Ιταλίας. Πώς εμείς του Νότου βγήκαμε από τον Μεσοπόλεμο και διαβήκαμε την δύσκολη οικονομικά δεκαετία 1960-1970 ασχολούμενοι με ανθρωπιστικές σπουδές ή συγγράφοντας και παράλληλα κάνοντας γάμους, μεγαλώνοντας παιδιά, αλληλοβοηθώντας φίλες και βγάζοντας διαζύγια.
Η ιστορία της χαμένης κόρης από την Τετραλογία της Νάπολης της Έλενα Φεράντε (το πρώτο βιβλίο ήταν Η υπέροχη φίλη μου)
Ίσως είχατε διαβάσει το 2015 την Τετραλογία της Νάπολης ή είδατε το σίριαλ στην ΕΡΤ Η υπέροχη φίλη μου. Σας επισημαίνω από αυτή την αφηγήτρια, σε πρώτο πρόσωπο, τη Φεράντε, αποσπάσματα που μου άρεσαν τώρα που βρήκα και διάβασα το τελευταίο βιβλίο από τα τέσσερα (διαβάζεται και μόνο του).
Ενώ είχε η Λίλα κάτι να μελετά και κάποιον να κατασκοπεύει παρέμενε το ίδιο ανήσυχο πλάσμα μ' εκείνη την ακαταμάχητη δύναμη έλξης, μια δύναμη που την έκανε ξεχωριστή. (σ. 180)
Μια απτική αίσθηση μετουσιωνόταν σε οπτική, μια οπτική σε οσφρητική. Πίστευε ότι αν δεν ήταν σε εγρήγορση όλα θα μετουσιώνονταν. Τίποτα για να μιλήσεις με βεβαιότητα. (σ. 205)
Μου είπε: ηρέμησε την μητέρα σου με ψέματα. Τα ψέματα είναι καλύτερα από ηρεμιστικά! (σ. 223)
Τηλεφώνησα στους γονείς μετά τη γέννα. Ο πατέρας ψυχρός, που ανακατευόμουν στις υποθέσεις των αδελφών μου, που τους έφερναν χρήμα, πόσο μάλλον που δεν τους επέτρεπα ν' ανακατεύονται στις δικές μου. (σ. 229)
Η φίλη μου, η Λίλα, σχεδόν σχιζοειδής, απεχθανόταν τον πόνο, τη δόνηση, την συστροφή της ύλης, το κενό κάθε λέξης, όταν αδειάζει από κάθε δυνατή έννοια. Γι' αυτό προσευχόμουν ν' αντέξει και να γεννήσει. Η διαδικασία όμως κράτησε δεκαέξι ώρες. Η γυναικολόγος είπε ότι ήταν σαν πάλη κατά της φύσης. Ότι σφιγγόταν αντί να σπρώχνει. Κατηγόρησε το φευγάτο της μυαλό.
[...]
Ο άνδρας που αγάπησα είχε γίνει προκλητικός στις συζητήσεις και συγκεχυμένος... Φερόταν καταδεκτικά με όλες τις γυναίκες. Χρησιμοποιούσε τον σύζυγο ή τις γνωριμίες τους και τις φλέρταρε. Τον βρήκα, τον αγαπημένο, με την ηλικιωμένη μας βοηθό μόνο για να εκδικηθεί την αξία μου. Κι αυτός χρησιμοποίησε στίχο του Μαλαμέ «πού είναι το κακό»; (σ. 245)
Είχαν χάσει όλοι όσοι δεν πίστεψαν σ' εμένα. Η μητέρα μου παλιά, η πεθερά μου, ο Πιέτρο αλλά και ο Νίνο. Και η Λίλα, που έκανε άσχημη κριτική παλιά ειδικά γι' αυτό το βιβλίο, που έκλαιγε όταν μου το έβριζε, επιτέλους σταμάτησε να είναι μέσα μου η αυθεντία. Είχε γίνει σαφές ότι εγώ δεν ήμουν αυτή και αυτή δεν ήμουν εγώ.Ξεπερνώντας τους και λαμβάνοντας την υπόλοιπη προκαταβολή για την έκδοση δεν μ' ένοιαζε να επιστρέψω στη φτωχογειτονιά της Νάπολης με τις τρεις κορούλες μου.Όταν ήμουν μικρή όλα αυτά τα υπέμενα. Να δούμε τώρα αν μπορώ να τα διαχειριστώ. (σ. 310)
Περπάτησα κακόκεφη, πήρα τρεις εφημερίδες όπως κάθε μέρα για να διαβάσω τους τίτλους μόνο. Ετοιμάζοντας το πρωινό σκεφτόμουν. Θα μπορούσα να αναλύσω τα πάντα απ' την κουβέντα μας, μα ορισμένες φορές συγκροτείται ένας μυστηριώδης δεσμός ανάμεσα στα πνευματικά μας κυκλώματα και στα γεγονότα που η ηχώ τους φθάνει ως τα αφτιά μας. (σ. 479)
Την άποψη της Κάρμεν, ότι ο αδελφός της δεν ήταν τρομοκράτης και ότι είχε λιγότερη κακία μέσα του απ' ότι εμείς οι τρεις φίλες, δεν ήθελα να την ενστερνιστώ, αλλά δεν μπορούσα και να αποστασιοποιηθώ απ' αυτήν εντελώς. (σ. 481)
Στο κάτω κάτω αυτό που μετράει είναι οι πετυχημένες κόρες μου, που δεν συνάντησαν καμία από τις δυσκολίες που αντιμετώπισα εγώ. Έχουν φωνή, συναίσθηση του εαυτού τους, κάτι που εγώ ακόμη και σήμερα δεν μπορώ να κατακτήσω, ανάγκες, απαιτήσεις, τρόπους. Άλλες, δεν έχουν αυτή την τύχη. (σ. 552-553)
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η τετραλογία της Νάπολης της Έλενα Φεράντε κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη
