Υπάρχουν πολλά πράγματα στην σύγχρονη ποιητική παραγωγή αλλά και βιβλιοκριτική στα οποία ασκώ κριτική. Ένα από αυτά είναι η τάση να μιλάμε εμείς οι ίδιοι οι ποιητές για τα βιβλία μας. Προσοχή! Δεν εννοώ να μην μιλάμε για τα οράματά μας, τις απόψεις μας για τη λογοτεχνία ή γενικότερα για πράγματα τα οποία απασχολούν την ποίησή μας. Αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ στο να μιλάμε για την ποιητική μας και να μιλάμε για τα ποιήματά μας. Και ο λόγος είναι γιατί τα ποιήματα μιλάνε από μόνα τους. Λένε αυτό που θέλουν να πούνε και τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Η ερμηνεία του αναγνώστη και πώς αυτός προσλαμβάνει είναι κάτι επιθυμητό, αλλά από την πλευρά του δημιουργού και του έργου αδιάφορο.
Τα ποιήματα, οι αφορμές τους, η διαδικασία δημιουργία τους και η βαθύτερη αιτία που ενυπάρχει σε αυτά υφίστανται ανεξάρτητα από την ερμηνεία. Υπό αυτή την έννοια, οι Μικρές αδερφές ΙΙ είναι ένα βιβλίο το οποίο δεν χρειάζεται καν να μιλήσω, γιατί είναι ένα βιβλίο που μιλάει από μόνο του. Είναι ένα βιβλίο το οποίο δεν έχει κανένα ποιητικό πρόταγμα ή όραμα, όπως για παράδειγμα το AnDroII ή το AnDroIII. Δεν έχει υψηλά νοήματα, δεν έχει διδάγματα, δεν έχει εξεζητημένες επιρροές. Ακόμα και οι προμετωπίδες του δεν έχουν την ίδια λειτουργία που έχουν οι προμετωπίδες της Aelun ή των AnDro που ήθελαν προγραμματικά να εδραιώσουν τη σχέση μεταξύ των ποιημάτων και των επιρροών.
Τα ποιήματα στις Μικρές αδερφές είναι κυριολεξίες, ακόμα και στις μεταφορές τους. Μπορεί κάποιος να τα εκλάβει face value και τίποτα απολύτως να μην αλλάξει. Αυτό που εννοούν το δηλώνουν κατηγορηματικά. Δεν υπάρχει δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης κι αν κάποιος το ανακαλύψει, τότε αυτή η ανακάλυψη κατοχυρώνεται αποκλειστικά στον ίδιο. Όπως λέει και το τελευταίο ποίημα της συλλογής «τα πιο καλά μου ποιήματα γραφτήκανε για σένα, κι αν μοιάζουν κάπως παιδικά τα θεωρώ σοφά».
Δεν θεωρώ πως αυτή η συλλογή σπάει τις συμβάσεις, πρωτοτυπεί ή κομίζει κάτι εντελώς καινούργιο στη λογοτεχνική παραγωγή. Από άποψη φιλολογίας είναι ό,τι χειρότερο καθώς δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον. Αλλά είναι αυτή η έλλειψη πρωτοτυπίας που κάνει αυτή την ποιητική συλλογή ξεχωριστή για μένα. Είναι μια συλλογή που δεν χρειάζεται να έχει κανένα καινοτόμο στοιχείο. Είναι ποίηση της ομορφιάς με την έννοια πως δεν έχει καμία άλλη αξίωση πέρα από μία. Τα ποιήματα να είναι όμορφα.
Στους τελευταίους στίχους του πρώτου ποιήματος αποτυπώνεται αυτή η προγραμματική απλότητα της συλλογής: «Αυτό που για τους κριτικούς είναι κοινοτοπία, για μένα είναι η έμπνευση, η μούσα που αγαπώ».
Είναι αυτό αδυναμία της ποιητικής συλλογής; Δεν το πιστεύω. Πιστεύω πως η ποίηση πρέπει να γυρίσει στα απλά και ίσως τετριμμένα, για να ξαναβρεί αυτό που έχασε με την ολοένα αυξανόμενη σοβαροφάνειά της. Είναι αυτό που θα έλεγε ο Νίτσε, χωρίς όμως αυτή η αναφορά στον Γερμανό φιλόσοφο να είναι απαραίτητη για την κατανόηση της συλλογής.
Είναι η σοβαρότητα με την οποία παίζαμε όταν ήμασταν παιδιά, εκείνο το βάθος που μπορούμε να το εντοπίσουμε μονάχα στην επιφάνεια.
Υπό αυτή την έννοια, η πραγματική αξία της συλλογής δεν βρίσκεται στην αξία που θα εντοπίσουν οι κριτικοί και οι φιλόλογοι, γιατί η ίδια η συλλογή περιορίζει την συνεισφορά τους στην πρόσληψη. Η αξία της βρίσκεται στην απλότητά της και στη θέση που κατέχει, όχι ανάμεσα στις υπόλοιπες ποιητικές συλλογές, αλλά στην καρδιά του δημιουργού της και του αναγνώστη της.
Ανδρέας Αντωνίου
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Η ποιητική συλλογή του Ανδρέα Αντωνίου Μικρές αδερφές II: Πυγολαμπίδα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν
