Το εν λόγω εγχείρημα ανήκει στον Ευριπίδη. Όταν η εξέλιξη του δράματος κορυφωνόταν και τα προβλήματα του ήρωα έφταναν στην κορυφή της απόγνωσης, τότε ερχόταν ο από μηχανής θεός που στην ουσία έλυνε από τα δεινά τον ήρωα, λυτρώνοντάς τον από αυτά και προσφέροντάς του την κάθαρση. Ο Ευριπίδης, που ενσωμάτωσε στην αρχαία τραγωδία τον νεωτερισμό αυτόν εγκαινιάζοντας με αυτόν τον τρόπο μια νέα μέθοδο που προκαλεί έκπληξη, κατηγορήθηκε για την εξέλιξη της πλοκής του έργου και για την σύντομη διαδρομή προς τη λύση και κατ' επέκταση το φινάλε.
Η παρουσία του από μηχανής θεού, δεν δύναται να ήταν όπως η παρουσία ενός θνητού. Για αυτόν, λοιπόν, τον λόγο έπρεπε να προκαλεί το δέος και όλη τη μεγαλοσύνη που είχε στο μυαλό του ο θεατής. Έτσι, η είσοδός του γινόταν με μεγαλοπρέπεια όπως αρμόζει σε μία τέτοια σκηνική εμφάνιση.
Δραματουργικά, για τους ηλικιακά μεγαλύτερους του Ευριπίδη, μπορεί ο συγκεκριμένος νεωτερισμός να φαινόταν αρκετά απλός και εύκολος. Εκεί δηλαδή, στην κορυφαία στιγμή της απόγνωσης, που η λύση φάνταζε κάτι μακρινό και δύσκολο, χωρίς να υπάρχει η εξέλιξη των γεγονότων και να οικοδομείται δραματουργικά με στίχους που αναζητούν τη λύση μέσα από σκέψεις που θα οδηγήσουν προς την πολυπόθητη λύτρωση μέσα από προφορικά επιχειρήματα και χειροπιαστές αποδείξεις.. χωρίς να υπάρχουν όλα αυτά, παρουσιάζεται ο από μηχανής θεός και δίνει τη λύση. Ίσως αυτό δραματουργικά να είναι εύκολο, γιατί δεν καλείται να υποστηρίξει τίποτα, αλλά στην ουσία των πραγμάτων μονάχα να ανακοινώσει. Ως θεός δεν έχει να δώσει εξηγήσεις, ούτε μπορεί για αυτόν να παρουσιάσει δυσκολία η λύση στο οποιοδήποτε πρόβλημα, αφού δεν έχει σχέση με τίποτα το ανθρώπινο.
Ένα παράδειγμα είναι η Ευριπίδεια τραγωδία Ιφιγένεια η εν Ταύροις με την παρέμβαση της θεάς Αθηνάς.
Υπερίσχυσαν όμως τα θετικά για την καινοτομία αυτή, όπως η στάση του κοινού βλέποντας από σκηνής τον από μηχανή θεό. Ανταποκρίθηκε θετικά, ήταν κάτι που του άρεσε και αυτό γιατί του έδειχνε, με έναν τρόπο, την παντοδυναμία των θεών με όλη τη μεγαλοπρέπειά τους και το κύρος, που είχε στο μυαλό του, σχετικά με την παρουσία ενός θεού ή μιας θεάς. Ένα ακόμα στοιχείο αυτής της θεϊκής παρέμβασης ήταν ότι ο από μηχανής θεός ήταν πάντα δίκαιος και υπερασπιστής της κάθε καλής και άδολης πράξης. Έτσι κατ' επέκταση γινόταν βοηθός του βασανισμένου άδικα τραγικού ήρωα. Γιατί οι θεοί για τους θεατές σήμαιναν αγάπη και δικαιοσύνη. Δεν θα περίμεναν ποτέ να αφήσουν έναν δίκαιο και έντιμο άνθρωπο να υποφέρει περισσότερο από ό,τι του αναλογεί και να τον τιμωρήσουν χωρίς να το αξίζει. Αντίθετα, πίστευαν ότι ο κακός ή ο υπαίτιος για τα δεινά κάποιου θα έπρεπε να τιμωρηθεί για τις πράξεις του. Έτσι, ο Ευριπίδης φάνηκε πολύτιμος τραγικός ποιητής γιατί ο εν λόγω νεωτερισμός υπήρξε χρήσιμος αφού περισσότερο προσέφερε στην αρχαία τραγωδία τιμώντας έτσι και τους αλάνθαστους θεούς αλλά και τους ανθρώπους που, χάρη σε αυτούς, έβρισκαν επιτέλους τη δικαίωση που τόσο είχαν ανάγκη και που τους άξιζε.
Στις μέρες μας χρησιμοποιείται η συγκεκριμένη έκφραση ως κάτι λυτρωτικό, αφού έχει την ίδια σημασία, ότι βρέθηκε η λύση σε ένα πρόβλημα που ήταν δύσκολο να λυθεί.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο Κλειδιά και κώδικες θεάτρου Ι: Αρχαίο δράμα του Κώστα Γεωργουσόπουλου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία.
