Η πολυγραφότατη κι αγαπητή στο αναγνωστικό κοινό Ζοέλ Λοπινό εκπλήσσει γι' ακόμα μια φορά με το νέο της μυθιστόρημα Πέρα από τη σιωπή. Πρόκειται για ψυχογράφημα που εμπεριέχει αληθινές μαρτυρίες τριών κακοποιημένων γυναικών, που τόλμησαν να σπάσουν το φράγμα της σιωπής και να μιλήσουν ελεύθερα για όσα υπέστησαν από τους βάναυσους συζύγους τους.
Η γραφή της άμεση και καθηλωτική, όπως μας έχει μυήσει σε προηγούμενα best sellers, οι εξομολογήσεις των γυναικών σπαρακτικές κραυγές προς έναν κόσμο που επιμένει να αδιαφορεί για την ύπαρξή τους. Παράλληλα, μέσα από τις ιστορίες των τριών πρωταγωνιστριών, σκιαγραφούνται λεπτομερώς και οι χαρακτήρες των θυτών, οι αδυναμίες και τα λάθη του οικογενειακού τους περίγυρου, στον οποίο γαλουχήθηκαν και οδηγήθηκαν μοιραία στον φαύλο κύκλο της βίας.
Η συγγραφέας ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά τον μίτο της αφήγησης, ξεκινώντας με την αλληλογραφία δύο πρώην εραστών, της Κλερ και του Ματεό, που οι δυσμενείς συγκυρίες χώρισαν στο παρελθόν, μα φαίνεται τώρα πως ο πανδαμάτωρ χρόνος αποφασίζει να ενώσει. Η Κλερ ζητά από τον ευαίσθητης ιδιοσυγκρασίας αγαπημένο της, να διαβάσει δύο ιστορίες κακοποιημένων γυναικών που έγραψε, μέσα από τη γνωριμία και ενασχόλησή της με μια ομάδα υποστήριξης και βοήθειας προς αυτές τις γυναίκες.
Στην αρχή των ιστοριών της, η Κλερ, αντί προλόγου, διηγείται πώς η δική της κακοποίηση και ψυχική εκμετάλλευση από δύο τοξικούς συντρόφους, άφησε μελανό αποτύπωμα στην ψυχή της και πόσο δύσκολο ήταν να συγχωρήσει τον εαυτό της για όσα βίωσε πλάι τους. Πώς παρουσίαζε μονίμως ένα χαμογελαστό προσωπείο, πώς έπειθε τον εαυτό της ότι ήταν ευτυχισμένη δίπλα σε έναν κακοήθη χειριστικό νάρκισσο, πώς αποσιωπούσε τη δυστυχία της σε μια ανάλγητη κοινωνία, πόσο πονούσε και υπέφερε έναντι του φόβου της δημόσιας κατακραυγής.
Κατόπιν προχωράμε με κομμένη ανάσα, μαζί με τις δύο ηρωίδες της, στο σκοτεινό τούνελ της λεκτικής και σωματικής κακοποίησης. Λίγη σημασία έχουν τα ονόματα των θυμάτων που μας αφηγούνται τις ιστορίες τους. Το σπουδαίο είναι ότι μίλησαν και πάλεψαν για να γλυτώσουν από τα δεσμά του δυνάστη, καταφέρνοντας ένα μικρό αλλά καίριο πλήγμα στο θεριό της πατριαρχικής εξουσίας.
Η Ελένη της πρώτης ιστορίας, ύστερα από χρόνια βάναυσης κακομεταχείρισης από τον σατράπη σύζυγο, αναγκάζεται ν' αναζητήσει καταφύγιο και εργασία στο νησί όπου διαμένει η Κλερ. Η ζωή της, από την παιδική ηλικία έως τη στιγμή που συναντά την Κλερ, είναι σμιλευμένη με κάθε λογής βάσανα: φτώχεια, μοναξιά, ξυλοδαρμοί κι απόρριψη από τη μάνα, φυγή από το σπίτι στην εφηβική ηλικία, γάμο και εξευτελιστική αντιμετώπιση από τον χειριστικό της δυνάστη... Κι από την μία κόλαση, εισέρχεται στην άλλη. Τα όσα διηγείται, ένα αλησμόνητα μοναχικό και σκληρό ταξίδι, από την απόλυτη φυλακή προς την πολυπόθητη ελευθερία. Μια οδύσσεια, όπου κατάφερε να συναντηθεί με τον εαυτό της, να τον αγαπήσει και να συμπορευτούν αμφότεροι στο φως, στην ωραιότερη Ιθάκη.
Η Μανταλένα, της δεύτερης ιστορίας, με καταγωγή από τη Ρουμανία, συναντά στην Ελλάδα, όπου μένει προσωρινά, τον παθιασμένο έρωτα στο πρόσωπο του Σταύρου και μαγεύεται από το πάθος και τις φρούδες υποσχέσεις του. Λόγω ανασφάλειας και παντελούς έλλειψης μητρικής στοργής και φροντίδας από την παιδική της ηλικία και ενώ χτυπά το καμπανάκι κινδύνου, βάζει στην άκρη τη λογική κι αφήνει το συναίσθημα να την παρασύρει. Διαπράττει μια σειρά από λάθη, αφήνοντας τις σπουδές της, μια υποσχόμενη καριέρα, τους φίλους και την πατρίδα της, για να γίνει μια μαριονέτα στο καλά στημένο παιχνίδι της βιαιότητας ενός μεγαλομανούς, προσβλητικού κι αιώνια έφηβου εξουσιαστή. Το παιδί που γεννιέται από τη θυελλώδη σχέση τους, αιμορραγεί από την ανισόρροπη συνύπαρξή τους. Όσο εξελίσσεται η υπόθεση, βαδίζουμε στο απόλυτο σκοτάδι, κρύος ιδρώτας πλημμυρίζει το είναι, η αγωνία χτυπά κόκκινο. Ποια θα είναι η κατάληξη της Μανταλένας; Γιατί η συγγραφέας αφήνει επίτηδες, στην κρίση και την καρδιά των αναγνωστών της, το μυστήριο να πλανάται στο τέλος της ιστορίας; Επέρχεται άραγε λύτρωση όταν παλεύεις με νύχια και δόντια να κρατηθείς ζωντανή;
Και ερχόμαστε σε μια ξεχωριστή εξομολόγηση, της Ελοντί, μια ειλικρινή κατάθεση ψυχής, η συνταρακτική ζωή μιας βασανισμένης γυναίκας, διανθισμένη με βιωματικά στοιχεία από την ίδια τη Λοπινό, γι' αυτό και τόσο συγκινητική. Η συγγραφέας, μιλώντας σε α' ενικό, αντίθετα από τις άλλες δύο ιστορίες, ενσταλάζει από τα μύχια της ύπαρξής της, όλη την ενσυναίσθηση, το κουράγιο, τη σοφία και προπάντων την αγάπη, προς όλες τις κακοποιημένες γυναίκες που σιωπούν, παροτρύνοντάς τες να φωνάξουν δυνατά και ηχηρά.
Δεν πρόκειται για άλλο ένα μανιφέστο αυτοβελτίωσης που διακηρύττει τα δικαιώματα των θυμάτων κακοποίησης, αλλά μια πραγματική σανίδα σωτηρίας στον αγώνα για την επιβίωσή τους. Ναι, χρειάζονται παρότρυνση και ένα φιλικό χέρι που θα τις οδηγήσει προς την έξοδο κινδύνου, προκειμένου να παραμείνουν ζωντανές. Ακούγεται τετριμμένο, αλλά μόνο κάποια που πέρασε τα ίδια, μπορεί να ταυτιστεί και να νιώσει την υπόκωφη σιωπή, το βουβό τους δράμα. Η κακοποίηση είναι η χειρότερη μορφή εξουσίας, τα θύματα δεν μιλούν, όχι τόσο από φόβο όσο από ντροπή για το τι θα πει ο έξω κόσμος, πώς θα τις χαρακτηρίσει. Το απαρχαιωμένο ρητό «τα εν οίκω μη εν δήμω» φαίνεται καλά κρατεί, οι τριγύρω δεν είναι δεκτικοί στην αλήθεια τους. Σε μια κοινωνία που κλείνει τα μάτια, όταν δεν υπάρχουν σοβαροί νόμοι που να επιβάλλουν βαρύτερες ποινές, πώς να βρει δικαίωση το θύμα;
Η συγγραφέας νιώθει υποχρέωση και ιερό καθήκον να αντιτάξει τη δική της φωνή, να μιλήσει, όχι όπως κάποια με κούφιο λόγο, αλλά σαν εκείνη που ταυτίζεται. Η προσευχή απελευθέρωσης που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου κι η τηλεφωνική γραμμή SOS, δηλώνουν νοιάξιμο, φροντίδα μιας στοργικής μάνας προς κάθε πολυβασανισμένο της παιδί. Κορίτσια μου –την ακούω να λέει αγκαλιάζοντάς τες– μην αφήνετε τη ζωή σας να γίνει έρμαιο κανενός! Αγαπήστε τον εαυτό σας, με όλες τις πληγές και τα βάσανά του, πιστέψτε στις ικανότητές σας, αντλείστε από μέσα τη δύναμή σας και σπάστε τη σιωπή!
Μόλις διάβασα ένα σπουδαίο βιβλίο, ύμνο και βοήθημα, για την γυναικεία ενδυνάμωση. Με ένα ηχηρό μήνυμα: μόνο η αυτογνωσία μπορεί να γίνει αρωγός προς το φως...
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το μυθιστόρημα Πέρα από τη σιωπή της Ζοέλ Λοπινό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας.
